Ontmaskerde Waereld (1738)

Titelbeschrijving
De Ontmaskerde Waereld, In zich vervattende de Uitgeleze Verhandelingen, Over allerlei Geestige Onderwerpen: Onder de Zinspreuk Virtutis Ergo Limaeque.
¶ Blijkens de voorrede van deel 2 heette het blad aanvankelijk Tydkortende Berispers, maar deze titel werd veranderd omdat een algemenere naam wenselijk was (zie lemma Tydkortende Berispers).

Periodiciteit
Er verschenen in 1738 twee delen, elk bestaande uit 2 nrs. (‘stukken’). Voor beide delen werd in de Leydse Courant geadverteerd op 22 oktober 1738.

Bibliografische beschrijving
In octavo. Het aantal pagina’s van de bewaard gebleven afleveringen verschilt: 234 (deel 1, 2e stuk), 268 (deel 2, 1e stuk) en 244 (deel 2, 2e stuk).
Het voorwerk van deel 2 bestaat uit een titelpagina (met drukkersvignet) en een voorrede (2 blz., ongepagineerd). Elke aflevering heeft een aparte titelpagina en inhoudsopgave.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Amsterdam, by Jacobus Loveringh, boekverkooper in de Kalverstraat’.

Medewerkers
De ‘voornaamste Schryver’ geeft de volgende omschrijving van zichzelf: ‘de eerste en tweede letter van het A.B. nevens de derde en twaalfde zullen zyn naam, zyn geboorte, zyn godsdienst, en zyn verblyf aanwyzen’ (deel 2, 2e stuk, p. 244). Het blad bevat verder ondertekende bijdragen van B.G., H.v.J., M.S., A.A. en M.
In de voorrede wordt gesproken van dichterlijke bijdragen van ‘medegenoot Silius Criticus’, die recent is overleden. Zijn overlijden wordt genoemd als de belangrijkste reden voor de vertraging van de uitgave: het tijdschrift wilde de lezer zowel ‘Rym als Onrym’ kunnen bieden, maar Silius Criticus was de enige die in staat was het werk ‘met eenige Vaarzen te vercieren’ (voorrede, p. *2).

Inhoud
De Ontmaskerde Waereld is een spectatoriaal tijdschrift, waarin vertogen van verschillende lengte worden afgewisseld met korte ‘samenspraken’ en gedichten. De toon is scherp, zeer kritisch en soms wijsgerig. Een substantieel deel van de bijdragen is geschreven vanuit het perspectief van een ‘Persiaanschen Filosoof’. Het blad is uitgegeven onder de zinspreuk ‘virtutis ergo limaeque’ ofwel: omwille van deugd en volmaaktheid.
Conform de spectatoriale traditie worden allerlei menselijke zwakheden, zoals eerzucht, eigenliefde, snoeverij en galanterie gehekeld. In genoemde advertentie worden enkele onderwerpen genoemd:

De Benyding der Schoonheid onder de Vrouwen, en de Onrechtvaardigheyt der Mannen in de schimping op derzelver Zwakheden; De Boertende Waarmond; De Plicht, Lierzang; De Adeldom in haar Luister &c.

Daarnaast gaat veel aandacht uit naar de religie. Er wordt kritiek geuit op sektevorming, veinzerij en bijgelovigheid. Het blindelings volgen van religieuze leiders is uit den boze. Het blad kiest partij voor de Oranjegezinden en verdedigt het recht op erfopvolging.

Exemplaren
STCN 316026867
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: 1238 G 5-6 (niet in STCN)
¶ Full text deel 1 en deel 2

Lotte Jensen
update 30-4-2020