Overdenkingen van Jacobus Hinlópen (1795-1799)

Titelbeschrijving
Deel 1: Overdenkingen van Jacobus Hinlópen, Predikant te Utrecht.
Deel 2: Vervolg der Overdenkingen van Jacobus Hinlópen, Predikant te Utrecht.

Periodiciteit
De Overdenkingen verschenen in afleveringen. In Saakes’ Naamlijst worden telkens vijf afleveringen vermeld waaruit de beide delen zijn opgebouwd. Met name worden echter slechts genoemd, wat deel 1 betreft, nr. 3 (juni 1796, p. 261), nr. 4 (december 1796, p. 305), en nr. 5 als ‘laatste stukje’ (juni 1797, p. 353); wat deel 2 betreft: nr. 1 (april 1798, p. 439), nr. 2 (oktober 1798, p. 487), nr. 3 (mei 1798, p. 499) en nr. 5 (juli 1799 p. 49).
De Overdenkingen lijken dus nietmet geheel regelmatige tussenperioden uitgekomen te zijn. Zij zullen medio 1795 zijn begonnen (zie hieronder). Ze verschenen met kerkelijke approbatie: die van nr. 2 dateert van 10 december 1795. Andere approbaties dateren van 4 mei 1797 (voorwerk deel 1) en 22 mei 1799 (voorwerk deel 2). De titelpagina’s van beide delen vermelden 1797 respectievelijk 1799.

Bibliografische beschrijving
Deel 1 heeft VIII + 428 pagina’s in octavo. Het voorwerk bevat titelpagina, een kerkelijke approbatie, bericht aan de binder, ‘Voorrede aan den christelyken lezer’, en de ‘Lyst der Overdenkingen’. Deel 2 heeft X + 434 pagina’s. Het voorwerk heeft dezelfde opbouw als deel 1, met dit verschil dat er een kerkelijk document uit 1620 met instructies voor kosters en schoolmeesters is toegevoegd.
Deel 1 bevat 21, deel 2 23 overdenkingen. De afzonderlijke overdenkingen binnen de afleveringen zijn niet genummerd, maar hebben slechts een kopje als ‘Overdenkingen, over onze zekerheid van de zaligheid, onder het volharden in goeddoen’.
In het geraadpleegde exemplaar vindt men in deel 1 nog een advies voor de binder om de titelpagina’s van de afleveringen te verwijderen en te vervangen door de algemene titel. De titelpagina van het oorspronkelijke ‘No. 2’, met ‘1795’ in het impressum en een kerkelijke approbatie, is in dit exemplaar echter behouden; waaruit tevens blijkt dat het voorgaande nr. 1 de pagina’s 1-62 besloeg. Nr. 2 begint p. 63, terwijl de hieraan voorafgaande titelpagina niet in de arabische paginering is meegenomen.

Boekhistorische gegevens
Impressa: ‘Te Utrecht By Willem van Yzerworst, Boekverkoper’. De Groninger Courant van 25 december 1795 meldt dat het blad wat Groningen betreft verkrijgbaar is bij Spoormaker, Doekema, Oomkens, Groenewolt en Veenkamp.
Bij Saakes kost elke aflevering 6 stuivers; terwijl deel 1 compleet ƒ 1:10 kost (juni 1797, p. 353). De Groninger Courant meldt op 17 december 1799 dat de prijs voor twee delen samen ƒ 3 is.

De Groninger Courant van 25 december 1795 zegt dat op dat moment al een tweede druk wordt opgelegd van de op dat moment verschenen nummers, daar de eerste zo snel verkocht waren dat die niet meer verzonden kon worden.

Medewerkers
Jacobus HINLOPEN (1723-1803) werd in 1751 gereformeerd predikant te Utrecht. Hij was orthodox en oranjegezind, maar toch redelijk irenisch.

Inhoud
Hinlopen wilde zijn overwegingen beslist in ‘stukjes’ laten uitkomen, zo zegt hij in zijn Voorrede bij deel 1. ‘Ik deede dit by stukjes, om te eerder en zekerer mynen arbeid onder uw oog te konnen brengen’. Bundeling kwam pas daarna aan de orde, en over een Vervolg (= deel 2) moest hij nog denken.
Deze overdenkingen zijn een mengeling van leerredenen en meditaties; een enkele keer in de vorm van brieven. Meestal wordt een Schriftplaats tot uitgangspunt gekozen. De christelijk-protestantse orthodoxie is wel voorondersteld, maar het gaat hier niet om de verdediging van leerstellige zaken. Eerder zijn begrip en geloofsbeleving het doel.

Relatie tot andere periodieken
Een zeer welwillende recensie verscheen in de Vaderlandsche Letteroefeningen 1801 (p. 216-220). Ook de recensent van de Boekzaal der Geleerde Waerelt van december 1801 (p. 638-645) is positief:

Wie deze Overdenkingen met aandacht leest, zal zich daardoor opgewekt en aangespoord vinden, om de leere der waarheid, die naar de Godzaligheid is, lief en waard te krygen, en de broeders te beminnen, tevens zal hy achting en eerbied opvatten voor den waardigen Schryver, als voor eenen Uitlegger, die het woord recht weet te snyden, en den geest van zynen godlyken meester in zyn geschryf openbaart.

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: SEMREM5074
¶ Full text deel 1 en deel 2

Literatuur
¶ J.M. van der Linde, lemma J. Hinlopen, in: Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme deel 4, p. 197-198.

André Hanou