Titelbeschrijving
De Patriot. Of Duitsche Zedemeester.
Periodiciteit
Voor deze vertaling werd in de Leydsche Courant van 17 september 1731 geadverteerd. Anders dan het Duitse origineel is de Nederlandstalige Patriot niet als tijdschrift op de markt gebracht.
Bibliografische beschrijving
De 3 delen bevatten elk 52 vertogen. Naast de eigenlijke tekst met een totale omvang van 599, 568 en 560 pagina’s heeft elk deel een ongepagineerd register en een voorwerk. Dat voorwerk bevat altijd een los blad met een illustratie, een titelpagina en een korte inhoud der vertogen. In deel 1 komt daar een ‘Voorbericht aan den Hollandschen lezer’ bij.
De illustratie (‘W. Jongman sc.’) bevat twee medaillons onder een baldakijn. Het eerste geeft een afbeelding van een man (de vermoede schrijver?) met het legendum ‘Cosmopolite 1726’. In het tweede medaillon ziet met Pallas met toebehoren, samen met een godin met de hoorn des overvloeds; met het legendum ‘Civium felicitati [vert. Tot geluk der burgers]. Patriota Hamb.’.
De vertogen zijn achter elkaar gedrukt. Daarbij geeft het titelblok steeds: titel, nummeraanduiding, motto/citaat.
Boekhistorische beschrijving
Impressum: ‘Te Leyden, By Isaac Severinus, Dirk Haak en Samuel Luchtmans 1732’.
Medewerkers
De oorspronkelijke Duitse tekst is geschreven door Michael RICHEY (1678-1761), Johann Albrecht FABRICIUS (1668-1736) en andere leden van het eind 1723 te Hamburg opgerichte ‘Patriotische Gesellschaft’.
Blijkens de titelpagina is de vertaler Mattheus DE RUUSSCHER. Over hem is weinig bekend. Hij studeerde rechten te Leiden en bleef daar vermoedelijk wonen. Gezien zijn oeuvre was hij jurist en dichter. Hij heeft vrij veel vertalingen op zijn naam staan. De NCC geeft als geboortejaar 1690. Hij zal in 1745 overleden zijn, aangezien in mei van dat jaar zijn bibliotheek geveild werd.
Inhoud
In het voorbericht zegt De Ruusscher, als geboren Hamburger, zeer ingenomen te zijn met de waarde van deze teksten, die vanaf 1724 elke donderdag te Hamburg verschenen en die, afgezien nog van nadrukken, een oplage hadden van 5000 exemplaren.
De inhoud is levendig-spectatoriaal. Vaak in de vorm van brieven worden allerlei maatschappelijke situaties geanalyseerd en van commentaar voorzien. Willekeurig gekozen onderwerpen: het gedrag van Hamburgers, lessen voor een koopman, pedanterieën, domheid van koets-houders, mode, adel, alchimie, de eeuwigheid, schimpschriften op courantiers, de dood.
Brummel (1928) meent dat de vertaling slechts op ondergeschikte punten afwijkt van het origineel. Hij constateert ook dat Van Effen hier en daar toont het Hamburgse origineel gelezen te hebben.
Relatie tot andere periodieken
Het betreft hier een vertaling van het te Hamburg verschenen spectatoriale weekblad Der Patriot (1724-1726).
Exemplaren
¶ STCN 241395291
¶ Full text deel 1, deel 2 en deel 3
Literatuur
¶ L. Brummel, ‘Van Effens spectatoriale geschriften in hun verband met de Duitsche’, in: Nieuwe Taalgids 22 (1928) p. 242-256.
André Hanou
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.