Politieke Donderslag (1798)

Titelbeschrijving
De Politieke Donderslag.

Periodiciteit
Weekblad, verschenen in 10 gedateerde afleveringen, van maandag 23 juli t/m maandag 17 september 1798. In de laatste aflevering verklaart de uitgever ‘om volgens zyn principes gewigtige redenen niet verkiezende langer met de uitgave van het blad voort te gaan […] en den schrijver vrijheid te geven, zich bij een anderen uitgever te vervoegen’.

Bibliografische beschrijving
Octavo. De afleveringen zijn gepagineerd: 1-80.

Boekhistorische gegevens
De drukker en uitgever is J. van der Schroeff Gz, in Utrecht.
Distributeurs waren: Cornelis Romeyn en Johannes weeg in Amsterdam; François Bohn, Haarlem; Leendert Heerding, Leiden; Johan Plaat, Johannes Coenradus Leeuwestijn en Jan Abraham van Drecht in ’s-Gravenhage; Mattheus Roelofswaert, Delft; Johannes van Santen, Rotterdam; Johannes Henricus Sweben, Schiedam;  Abraham en Pieter Blussé en Hendrik de Haas in Dordrecht; Johannes van Son, Gouda; Krijn Nijkerk, Vlaardingen; Jan Breebaart, Hoorn; Lodewijk Vermande, Hoorn; Jan Oomkens en Willem Zuidema, Groningen; Gerardus Magnus Cahais, Leeuwarden; Gerrit Brouwer en Luca Arnaud Karsenbergh in Deventer; Herman Carel Anton Thieme in Zutphen; Paulus Nijhof, Arnhem; Johannes van der Wal, Gorinchem; Willem Alexander Keel, de Wed. Willem Abrahams en Wed. Johannes Abrahams, Middelburg en Johannes Isaac Corbelijn, Vlissingen.
Volgens Saakes kostte een nummer ƒ 0:1:8, maar het ‘extra, allerbelangrykst Nommer’ (nr. 4) kostte 1½ stuiver, aldus de Utrechtsche Courant van 8 augustus 1798.

Medewerkers
Blijkens het openingsnummer is De Politieke Donderslag een voortzetting van De Politieke Blixem met dezelfde schrijver, de Amsterdamse journalist Johan Christiaan HESPE (1757-1818), bekend van het patriotse politieke weekblad De Politieke Kruyer (1782-1787).

Inhoud

Het openingsnummer citeert uit de Merkwaardige levensgeschiedenis van Fredrik Vrijheer van der Trenck, door hem zelve beschreven (1788) van de Pruisische officier en avonturier Friedrich Freiherr von der Trenck (1726-1794):

De dwaas prykt onder ’t juk: de wyze kiest den dood,
Of rukt zich moedig los; verächt de valsche grootheid;
Ontmomt vooröordeel, toont en schuwt de snoodheid.

De redactie wil eenieder die de nieuwe Staatsregeling aanvalt – ‘Politieke Dwingelanden, Ariostocraten, Intriguanten, Federalisten, Fanatiken en Anarchisten’ – of die de ‘heilige principes van de 22sten January en 12den Juny ondermynt’, aan de schandpaal nagelen, onder meer in de rubriek ‘Vermaning’. Zo wordt in nr. 6 (20 augustus 1798, p. 48) op de ongeschiktheid van ambtenaren van het ‘Committée van Publyk Onderwys’ gewezen. Gerrit Paape, lid van dat comité, wordt vanwege zijn propaganda voor de ‘Franschen Hemel’ gekritiseerd.
De staatsgrepen van 22 januari en 12 juni 1798 waren nuttig om ‘de gevarelyke party der Fœderalisten’ te vellen en ‘een bly vooruitzicht op toekomenden Welvaart’ te openen, een stelling waaruit blijkt dat de redactie met de unitariërs sympathiseerde.

Relatie tot andere periodieken
De felle Politieke Blixem en de gelijkgezinde Politieke DonderslagDe Revolutionnaire Vraag-al en De Constitutioneele Vlieg, de niet zeer kieskeurige organen van heftige democraten als Theodorus van Leeuwen, Lambertus Christoffel Vonk en Hespe, richtten zich tegen alle gematigdheid in de jaren 1797-1798, en profileerden zich openlijk als democratische partijbladen.

Exemplaren
STCN 244191808
Full text

Literatuur
¶ Gerrit Paape, Mijne vrolijke wijsgeerte in mijne ballingschap, editie Peter Altena (Hilversum 1996), p. 37.

Pieter van Wissing
update 20-6-2023