Post van de Merwede (1782-1783)

Titelbeschrijving
De Post van de Merwede.

Periodiciteit
Driewekelijks verschijnend blad, waarvan niet meer dan 6 afleveringen bekend zijn. Voor nr. 1 werd geadverteerd in de Oprechte Haerlemsche Courant van 21 september 1782: deze aflevering zal ‘alle drie Weeken met een dubbele Nommer vervolgd worden’.
De versozijde van de titelpagina bevat een ‘Bericht’ waarin enigszins cryptisch wordt geformuleerd dat de drukker vertraging ondervindt met het gereedmaken van nr. 1:

In ’t vervolg hoopen wij, het Publiek niet slegts met bespiegelingen bezig te houden; maar de voornaamste gebeurtenissen zo spoedig mogelijk mede te deelen. Word onzen arbeid met goedkeuring bekroond, zal heden over drie Weeken No 2. het licht zien, en vervolgens om de drie Weeken één Nommer.

Bibliografische beschrijving
Het geheel heeft II+ 108 pagina’s in octavo. Het voorwerk bestaat slechts uit een titelpagina, waarop, in een sierrand, ‘De Post van de Merwede No I’.
De afleveringen variëren in lengte van 16 tot 24 bladzijden. Er is steeds een titelblok, bestaande uit titel en nummeraanduiding.

Boekhistorische gegevens
In nr. 2 vindt men een uitvoerige colofon:

Te Dordrecht, Gedrukt bij Adriaan Walpot en zoon, Boek- en Konsthandelaars over ’t Stadhuis, 1782. En zijn te bekomen Te Amsterdam, bij Smit en Zoon, D. Weege, W. v. Vliet. Utrecht Otterloo en G. van den Brink. ’s Hage Gailart, Wijnants, Mensert. Rotterdam J. v.d. Laan, J. Hendriks, Bothal, Krap Jz., Wijt, D. Vis, Lindenberg, C. v.d. Dries. Leiden Lugtmans en F. de Does. Gouda W. Verblaauw. Breda W. en A. Oukoop. Briel Verhel. Middelburg W. Abrahams, J. Dane. Zierikzee V.d. Thoorn en De Kanter. Nijmegen J. van Campe. Gorcum T. Horneer. Zutphen Van Buldere.

De nrs. 3 en 4 hebben geen colofon; de nrs. 1, 5 en 6 vermelden slecht kort A. Walpot 1782 als uitgever. De prijs bedraagt blijkens genoemde advertentie 3 stuivers.

Medewerkers
De Post van de Merwede wordt toegeschreven aan Pieter VAN BEEST, lid van het Dordtse patriottische vrijkorps De Vrijheid.
In het Bericht achter de titelpagina wordt reeds gezegd dat brieven en verzen welkom zijn. Het is echter niet goed te bepalen of de talrijke ingezonden brieven inderdaad van buitenstaanders afkomstig zijn, of soms toch door de redactie zelf opgesteld zijn. Het betreft bijdragen door ‘Een vrije Nederlander’, Joris Droomgraag, E.B.V., T…’t, C.S.T., G.V.N.L.L., Vaderlander, Jean Jaques S… (uit Parijs!), en Dortenaar. Deze bijdragen zijn verder afkomstig uit Rotterdam, Scheveningen, Leeuwarden, Nijmegen en Dordrecht.
De vroegste bijdrage is gedateerd 2 oktober 1782, de laatste 28 december 1782. Een stuk van L.V.B. wordt geweigerd (p. 92) omdat men diens vragen in deze tijden niet naar waarheid kan beantwoorden. Verder vindt men één gedicht, geschreven door Hollandus Junior: ‘Op het zien Van de uitmuntende teekening Verbeeldende de Zegenrijke Krijgsverrichting Op de Rivieren van Londen en Rochester [1667], Vervaardigt door […] Dirk Langendijk; en eerlang in ’t Koper […] door […] M: Saillieth’.

Inhoud
De patriotse signatuur van het blad wordt al duidelijk uit het ‘Bericht’, waar gezegd wordt dat men zijn verantwoordelijkheid als burger wil nemen, echter niet als libelschrijver en niet om de souverein aan te tasten, maar wel met het doel ‘de Verraderlijke Engelschgezinde partij in hunne geheime Intrigues trachten na te spooren’.
De eerste aflevering is inderdaad meer bespiegelend van aard en is één grote weeklacht over het werkeloos blijven van de vloot, anderhalf jaar lang, na de slag op de Doggersbank. Er wordt een overzicht gegeven van alle momenten waarop actie mogelijk en nodig was geweest. Hierbij wordt gesuggereerd dat de stadhouder en zijn ‘eerste minister’, de hertog van Brunswijk, debet zijn aan deze stilte. In de volgende afleveringen blijft dit thema gehandhaafd, nu echter meer aan de orde gesteld in de vorm van missiven en rapporten over de onwenselijke gang van zaken. En passant worden daarbij ook andere elementen uit het patriotse programma aangeroerd, zoals de onterechte drostendiensten, die door Van der Capellen tot den Poll zijn bestreden.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 591 K 35 (hier en daar pagina’s missend)
Full text

Bronnen
¶ Dordrecht, Erfgoedcentrum DiEP: toegang 05.03 Defensie, inv.nr. 325, Dordts excercitiegenootschap De Vrijheid (brieven aan de Post van de Merwede).

Literatuur
¶ W. Frijhoff, H. Nusteling en M. Spies, Geschiedenis van Dordrecht van 1572 tot 1813 (Hilversum 1998), p. 333.

André Hanou