Prinsgezinde Rotterdamsche Societeit Praatje (1787)

Titelbeschrijving
Het Prinsgezinde Rotterdamsche Societeit Praatje. 
¶ Spelling nr. 1: Het Prinsgezinde Rotterdamsche Sociteit Praadje.

Periodiciteit
De afleveringen van dit donderdags weekblaadje zijn niet gedateerd, maar moeten blijkens de verwijzing in nr. 2 naar de Rotterdamse Courant van 26 april 1787 vlak na die datum zijn verschenen. Aan het slot van nr. 2 wordt nr. 3 aangekondigd, maar of deze aflevering ooit is verschenen, is onbekend.

Bibliografische beschrijving
Iedere aflevering telt 4 pagina’s in kwarto. Het titelblok bestaat uit de titel en het volgnummer; de tekst is in 2 kolommen opgemaakt.

Inhoud
Samenspraak tussen Abram en een aantal andere bezoekers van de Prinsgezinde Sociëteit van Rotterdam, de orangistische tegenhanger van de patriotse Vaderlandsche Sociëteit. In nr. 1 gaat de discussie vooral over het grote aantal bezoekers waarin de in januari 1787 opgerichte Oranjesociëteit zich mag verheugen. Een opsteker voor de orangistische lezers van het blaadje: sowieso zijn er ‘wel ruim vyf Stadhoudersgezinde tegen één Patriot’.
Nr. 2 heeft onder meer als onderwerp de geweldadige remotie van zeven prinsgezinde vroedschappen in Rotterdam op 23 april 1787. Een delegatie patriotten was onder bescherming van de schutterij van de Vaderlandsche Sociëteit naar het stadhuis gegaan, waar ze ‘Zeven weerlooze wettige Regenten’ dwongen plaats te maken voor patriotten. 
Ook het legioen van Rijngraaf Van Salm komt ter sprake, een soort elitekorps dat naar Holland werd gezonden. ‘Wee, wee Gosse, wee, wee van Toolen, – durf gy zulke Leugens van vergode Hansworsten vertellen; je mag wel op je Hoede zyn, of zy zouden u en de Geldersche Troupes zo maar in eens bot opneemen […]’.
Boeiend is vooral de discussie over de met ballongas (mengsel van onder andere vitriool en zink) gevulde luchtballonnen. Aanleiding is een recente Haagse poging om een luchtballon met een ‘gezadelt Krygspaard en Ruiter’ te doen opstijgen. Wellicht nepnieuws, zo geeft de spreker Hendrik toe: ‘zo het weêr geen fout geweest is’. Maar spreker Jakob fantaseert verder over de luchtaanvallen die dit Haagse experiment mogelijk maakt:

het zou een heele verandering in de Lucht geven, als daar zoo’n boel Vitriöolbollige Ruiters en Soldaten kwamen aanzeilen.

Wat zou er gebeuren als ‘onze Bondgenoot’ Lodewijk XVI zo veel van dit schaarse vitriool bemachtigde dat daarmee 45.000 bollen kunnen worden gevuld?

Exemplaren
¶ Leiden, Erfgoed Leiden en Omstreken: collectie Berkheij, band 22-12 (nrs. 1-2).

Literatuur
¶ A.C. Kersbergen, ‘Het roemloze slot van het politieke avontuur van 23 april 1787’, in Rotterdams Jaarboekje 10 (1942), p. 18-25

Rietje van Vliet