Titelbeschrijving
Rotterdamsche Wekelijkse Markdaagsche Boere Kourier. Verhalende losse gerugten, loopende tydingen en ware geschiedenissen. Voorgevallen in verscheide Gewesten des Werelds.
Periodiciteit
De Boere Kourier kwam een keer per week uit, op dinsdag, van 20 maart 1703 t/m 6 mei 1704 (52 + 8 nrs.). Ondanks de steun van zijn uitgever (deel 2, nr. 1), zette de schrijver er daarna definitief een punt achter. Hij was het zat en had het te druk. Zijn oproepen aan het adres van zijn lezers om hem als boerencourantier op te volgen waren tot niets uitgelopen (vanaf nr. 49).
Bibliografische beschrijving
De afleveringen tellen, met uitzondering van de laatste, 4 ongenummerde bladzijden in kwartoformaat. In het titelblok worden titel, volgnummer en datum vermeld. Het vignet bestaat uit een koerier op een galopperend paard, met een verrekijker voor de ogen.
Het voorwerk telt IV pagina’s en bestaat uit de titelpagina en een ‘Voorreden aan den Lezer’.
Boekhistorische gegevens
Het colofon van de nrs. 1 en 2 vermeldt: ‘Gedrukt tot Overschie, bij Jan Kornelisse Kleikluit, en Robbert Pietersse Veenpuit, in Kompagnie, en zullen verzonden werden in alle Steden’. In de nrs. 3 en 4 wordt de ware identiteit van de drukker bekendgemaakt: ‘Te Rotterdam, Gedrukt by Pieter de Vries, boekdrukker in de Valkesteeg, bij de nieuwe Kerk, voor de Weduwe van J. Tangenas tot Leiden op de Vismart’. Nr. 5 staat alleen op naam van Pieter de Vries.
Op de titelpagina van de tot deel gebonden afleveringen staat als impressum: ‘Gedrukt by Pieter de Vries, Boekdrukker wonende in de Valksteeg, by de Nieuwe Kerk’.
Een ingenaaide halve jaargang kostte 13 stuivers (deel 1, nr. 26).
Medewerkers
Aan het einde van de eerste jaargang (nr. 52) maakt de schrijver zich bekend: de Rotterdammer Gerrit VAN SPAAN (1651-1711). Als broodbakker had hij geen universitaire scholing maar zijn gebrek aan academische kennis kon hij compenseren dankzij zijn vriend Pieter Rabus, schoolmeester aan de Latijnse School te Rotterdam en redacteur van de Boekzaal van Europe. Van Spaan heeft verschillende werken op zijn naam staan, waaronder de roman Het koddig en vermakelijk leven van Louwtje van Zevenhuizen (1702), net als de Boere Kourier geschreven voor de gewone man.
Naar eigen zeggen kreeg Van Spaan zijn informatie van correspondenten, al is het zeer waarschijnlijk dat hij hun nieuwsberichten trok uit andere kranten (bijvoorbeeld deel 1, nr. 8). Ook de Europische Mercurius was een van zijn bronnen (deel 1, nr. 24, 49). Daarnaast noteerde Van Spaan veel van wat hij in de handel- en havenstad beluisterde:
Het Paard van de Boere Kourier heeft zig gisteren bij Kokjes aan ’t Hofpoortje met een deftig glas wijn, ’t geen het uitstekend wel smaakt, verlustigd. Aldaar hoorde het zeggen […]. (deel 1, nr. 50)
Inhoud
Met zijn Boere Kourier had Van Spaan de boeren en buitenlui uit de verre omtrek van Rotterdam op het oog. Als zij naar de markt komen, kunnen ze zijn weekblad aanschaffen en op een gemakkelijke manier al het nieuws van de voorgaande week tot zich nemen: ‘Dewijl het de verafwonende, en te Rotterdam ter markt komende Huislieden, onmogelijk is, de Kouranten alle daag te hebben, en te lezen’ (deel 1, nr. 1). De berichten beginnen, zoals in nieuwsbladen gebruikelijk, steevast met de plaats van de informant en de datum.
Verder wilde Van Spaan zijn lezers amuseren met ‘boere slagen en koddige spreekwijzen’. Zijn taalgebruik is dan ook wat boers.
Een derde doel was de ‘heimelijke en openbare Vianden’ van de Republiek met de pen te bestrijden (deel 1, nr. 1). Het was een jaar na het overlijden van Willem iii. Er was inmiddels een strijd om zijn opvolging uitgebroken, wat uiteindelijk resulteerde in het Tweede Stadhouderloze Tijdperk. In 1703 was de Republiek tevens betrokken bij de Spaanse Successieoorlog. Vooral de Zuidelijke Nederlanden was het terrein van onophoudelijke strijd en oorlog, onder anderen tegen de Fransen.
Van Spaans openlijke bewondering voor Oranje (zie bijvoorbeeld deel 1, nr. 43) leidde overigens niet tot eindeloze hagiografieën, noch tot expliciete kritiek op de zittende regering. Zijn anti-Franse houding spreekt uit vrijwel iedere aflevering van de Boere Kourier.
Het blad bevat nieuwsberichten, die net als in de toenmalige kranten beginnen met de vermelding van de plaats of het land waar het nieuws betrekking op heeft. De afleveringen eindigen met actueel nieuws, dat met de berichten uit en over Rotterdam het kopje ‘Rotterdam’ heeft meegekregen.
De belangrijkste onderwerpen uit de Boere Kourier zijn: de gevechtshandelingen aan diverse fronten, ten tijde van de Spaanse Successieoorlog; de misvattingen en misslagen van rooms-katholieken, in het bijzonder paus Clemens XI; de zucht tot zelfverrijking en machtsuitbreiding van de Franse koning; voorvallen in straten en op pleinen van Rotterdam (bijvoorbeeld het bezoek van Karel III aan IJsselmonde en Rotterdam; deel 1, nr. 34). Vooral de verslaggeving over straattaferelen in Rotterdam maakt de Boere Kourier tot een levendig geheel en het blad bovendien tot een historische bron voor het leven van de gewone man in het begin van de achttiende eeuw.
In de laatste reeks afleveringen is er een verschuiving waarneembaar van enigszins objectieve berichtgeving naar meer vermaak, met boertige grappen, sappig taalgebruik en vrolijke rijmelarijen.
Exemplaren
¶ STCN 227451511
¶ Full text
Literatuur
¶ P.A. de Boer, ‘Een bakker en zijn nieuwsblad. Gerrit van Spaans Boere Kourier’, in: Rotterdams Jaarboekje 1988, p. 193-215
¶ R. Arpots, Gerrit van Spaan 1651-1711 (ongepubliceerde doctoraalscriptie Geschiedenis, Radboud Universiteit Nijmegen, 1780)
¶ H.J. Prakke, ‘Ein niederländische Bauernzeitung aus dem Anfang des 18. Jahrhunderts’, in: Publizistik 6 (1961) p. 355-361.
Rietje van Vliet
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.