Schatkamer der Talmud (1737)

Titelbeschrijving
Liskat Matmone ha-Talmud. Schatkamer der Talmud, Waar in gevonden worden de voornaamste Zaken, of verborgene Schatten uyt den Joodschen Talmud. 

Periodiciteit
Van dit maandblad zijn slechts de eerste 5 nrs. (‘stukken’), van mei t/m september 1737, bekend. Waarschijnlijk zijn er niet meer verschenen, aangezien aan de uitgave van deze eerste afleveringen een titelpagina en voorwerk toegevoegd zijn. De auteur is echter, gezien verschillende opmerkingen (bijv. p. 276), van plan geweest nog meer traktaten uit de Talmud te vertalen dan wat wij nu in deze Schatkamer feitelijk hebben.

Bibliografische beschrijving
In octavo. De uitgave bevat, behalve het voorwerk, 5 nrs. met een eigen titelpagina en datumaanduiding. Deze doorgepagineerde afleveringen zijn van verschillende lengte en, soms foutievelijk, genummerd: 1-82, 81-208, 209-332, 343-468, 471-602).
In het voorwerk (XXII pagina’s) zijn behalve de titelpagina twee voorredenen te vinden. De eerste is gericht tot de christenen en bevat Fundams bekeringsgeschiedenis. De tweede is gericht tot de joden: Christus is ook voor hen de uitkomst.

Boekhistorische gegevens
De titelpagina meldt: ‘t’Amsterdam, by Arent van Huyssteen, op ’t Rokkin by de Beurs’.

Medewerkers
Blijkens de titelpagina is het blad ‘by een verzamelt, getrouwelyk vertaalt, ende aan de kant zommige duistere Zaken verklaart. Door Jacob Fundam. Eerst een Jood, uyt de Porugeesche Natie, ende van de Gezindheit der Pharizeeuwen, dog nu door Godts genade een Christen’.
In de eerste voorrede deelt Jacob FUNDAM mee dat hij zestien jaar geleden bekeerd is. Hij had eerst gestudeerd bij rabbi Salomo Aelion, opperste leermeester in de Portugees-joodse kerk. Daarna was hij verhuisd naar Vianen, waar hij onder invloed van de prediking van ds. Petrus Zaunslifer tot bekering kwam.
Volgens Wesselius (1999) werd Fundam rond 1700 in Amsterdam geboren. Hij huwde 13 november 1722 in Vianen met Eva Jacoba Pauw, de onwettige dochter van een Amsterdamse burgemeester; in Vianen was Jacob iets eerder gedoopt, op 4 oktober 1722. Na enkele jaren keerde hij terug naar Amsterdam, waar hij een tabakszaak op het Damrak kreeg. Hij gaf mogelijk tevens privélessen Hebreeuws en Judaïca.

Inhoud
Fundam heeft het eerste traktaat van de Talmud, ‘Berachot’, 6 capita, vertaald en van commentaar voorzien. Hij acht dit van nut voor christenen, zegt hij in zijn voorrede. In zijn commentaar wordt natuurlijk de joodse theologie toegelicht, maar ook worden vele joodse gewoonten en gebruiken uitgelegd. Zijn benadering ‘reveals […] an accompished and lucid manner of explaining even quite difficult manners’ (Wesselius, p. 64).

Exemplaren
STCN 317226304
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: ROKA 1430 (niet in STCN)
Full text

Literatuur
¶ J.-W. Wesselius, ‘The First Talmud Translation into Dutch: Jacob Fundam’s Schatkamer der Talmud (1737)’, in: Studia Rosenthaliana 33 (1999), p. 60-66.

André Hanou