Schoolmeesters Maaltyd (1776)

Titelbeschrijving
De Schoolmeesters Maaltyd, Waar by verscheide andere persoonen te gast genodigt zyn: Zynde aangerecht Uit een Boeren Hutspot vol Kluifjes, Besprengt met Zout der Waarheid. Eerste Schotel.

Periodiciteit
Het begrip ‘Eerste Schotel’ in de titel, alsmede de aankondiging (p. 199) dat een tweede schotel zal verschijnen, wijst op een periodieke opzet van dit werk.

Bibliografische beschrijving
Deze eerste schotel bevat VI + 202 bladzijden in octavo. In het voorwerk bevinden zich de titelpagina en het ‘Noodig voorberigt’.

Boekhistorische gegevens
Titelpagina: ‘Gedrukt voor den Autheur, en is te bekoomen in alle Steden by de meeste Boekhandelaars 1776’.

Medewerkers
In het voorbericht, gedagtekend Wezel 30 mei 1776 door L.P.N. (welk voorbericht uit het Hoogduits vertaald is, zo wordt eronder gezegd) wordt meegedeeld dat het navolgende werk gevonden is door een ik-figuur. Deze ‘ik’, een Pruisisch officier, zag het namelijk vlak bij Nijmegen op de weg liggen. Hij heeft het door iemand in Delft in het Duits laten vertalen. Vervolgens gaf hij het aan een drukker in Duitsland. De echte auteur kan zich melden om een beloning te krijgen; dat is voor die man des te belangrijker omdat ‘meer stukken van dit werk’ mogelijk zullen volgen.
Al deze opmerkingen lijken te conflicteren met de mededeling op de titelpagina dat de Schoolmeesters Maaltyd voor de auteur gedrukt is.

Inhoud
Het werk bestaat uit twee ‘avond-praatjes’, tussen Jan (de ‘ik’), de dorpsoudste Jelis Regtuit, en Boertziek. Dit zijn dorpse gesprekken, vol anekdotes en klachten over de wantoestanden bij en de hebbelijkheden van vooral onderwijzers en predikanten. Alles speelt zich af in de streek rond Nijmegen. Inhoud en stijl zijn nogal boertig van aard. Het resultaat doet denken aan de romans van Gerrit van Spaan, waarin het plattelandsleven bespot wordt.
Dat een en ander niet geheel serieus genomen hoeft te worden, blijkt ook uit een opmerking in het voorbericht over het fenomeen dat prulschrijvers veel geld verdienen; vandaar dit product. Door een Amsterdamse drukker zijn voor de eerste twee katernen al 25 exemplaren en een mandje gesneden schelvis beloofd!

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 1192 G 5
¶ Full text eerste schotel (1776)

André Hanou