Tydkorting of Magazyn der Heeren (1766-1768)

Titelbeschrijving
Tydkorting of Magazyn der Heeren; Inhoudende een Verzameling van uitgezochte Stukken en Verhandelingen, Aangaande de Natuur- en Zedekunde, Historien, Reis- en Levensbeschrijvingen en Gemengde Stoffen. Uit verscheidene Schryvers, zo uit het Engelsch en Fransch vertaalt, als in het Nederduitsch opgestelt en toegezonden.
¶ Variant titel: Tuighuys der Jonkeren (zie Voorbericht). 

Periodiciteit
Blijkens het impressum van deel 1 heeft het blad een aanvang genomen in 1766. Er was sprake van een tweemaandelijkse frequentie, zo meldt de uitgever in de Middelburgsche Courant van 3 september 1767, waarin hij adverteert voor de nrs. 1 en 2 van deel 2. Er zijn 12 afleveringen (‘stukken’) verschenen met in totaal 128 verhandelingen, gebundeld in 2 delen. Hiervoor wordt geadverteerd op 1 december 1768. Het impressum van deel 2 heeft als jaartal: 1768.

Bibliografische beschrijving
In groot octavo.

Boekhistorische gegevens
Het werk is uitgegeven ‘Te Middelburg, By J: van de Sande, Jac. Z., Boekverkooper op de Groote Markt, in den Staten Bybel’.
Prijs per aflevering: 8 stuivers (Middelburgsche Courant 3 september 1767). Beide delen tezamen kostten 3 gulden (Middelburgsche Courant 1 december 1768).

Medewerkers
Het werk is samengesteld door ene C.S.M. Wie hierachter schuilgaat, is niet bekend.

Inhoud
De meeste verhandelingen zijn vertaald uit het Engels, zo meldt de uitgever in de Middelburgsche Courant van 1 december 1768. Er is bijvoorbeeld opvallend veel aandacht voor de Armeense schrijver Joseph Emin (1726-1809) (deel 2, nr. 1), die sinds 1751 in Engeland verbleef en zich aldaar inzette voor een zelfstandig Armenië. Zijn brieven aan koning Heraclius II van Georgië en de hertog van Cumberland, die Emin voor zijn strijd had weten te winnen, zijn hier afgedrukt.
Ook wordt er aandacht besteed (deel 2, nr. 4) aan het in Engeland spraakmakende verhaal van de klopgeest van Cock Lane (Londen), die in 1762 in Engeland de gemoederen bezighield. Het publiek smulde ervan. De massahysterie leidde tot vele publicaties in Engelse kranten en tijdschriften.
De Tydkorting bevat eveneens vertalingen uit het Frans. Enkele werken van Voltaire zijn erin opgenomen, zoals Lettre […] au docteur Jean-Jacques Pansophe, die als ‘Uittrekzel van een brief van de Heer de Voltaire aan den Heer Rousseau’ haar weg vond (deel 2, nr. 1). Ook was de onbekende C.S.M. schatplichtig aan Voltaires verboden Dictionnaire philosophique, waarvan een zevental lemmata is overgenomen(onder meer in deel 2, nr. 6) en Jeannot et Colin (deel 2, nr. 6).
Een voorbeeld van oorspronkelijk Nederlandstalig werk is het verhaal over de ‘Noodlottige gevallen’ van het schip De Amstelveen (deel 1, p. 365-419). Deze laatste verhandeling bevat de aantekeningen van een van de overlevenden, derde stuurman Cornelis Eyks, over de stranding op 5 augustus 1763 van de Oostindiëvaarder op de kust van Oman, nabij Ras Masdrakah (Kaap Matacara).
De afleveringen eindigen met een rubriek recente publicaties, met prijzen.

Exemplaren
¶ Nijmegen, Universiteitsbibliotheek: OD 211 c 31
¶ Full text deel 1 en deel 2

Literatuur
¶ Kees van Strien, ‘Een talent van wereldformaat: God of ketter. Voltaire in de Republiek, 1733-1778’, in: De Achttiende Eeuw 2019 (Jaarboek), p. 105-128, aldaar p. 114
¶ Kees van Strien, Voltaire in Holland, 1746-1778 (Leuven, 2016), p. 462
¶ Klaas Doornbos, Schipbreuk in Oman. De overlevingstocht van 30 drenkelingen van ’t VOC-schip Amstelveen door de woestijn van Zuid-Arabië, 1763 (Amsterdam 2014)
¶ Paul Chambers, The Cock Lane Ghost. Murder, Sex and Haunting in Dr. Johnson’s London (Stroud, 2006).

Rietje van Vliet