Titelbeschrijving
Vaderlandsche Merkwaerdigheden in het Merkwaerdig Jaar 1782. Door Anonymus. Met schoone zinnebeeldige Plaaten versierd.
Het vervolg heeft bovendien een eigen titelpagina met een impressum: Eerste vervolg der Vaderlandsche Merkwaerdigheden in het wonderjaar 1783. Met schoone zinnebeeldige Plaaten versierd.
Periodiciteit
Dit werk lijkt opgezet om periodiek te verschijnen.
In een ‘Nabericht’ (p. 76) belooft de uitgever bij een ‘Tweede vervolg’ nog een gratis titelplaat ‘waarop zal afgebeeld worden, de Vijf in Oorlog geweest zijnde Mogendheden’, ‘voor allen die op dit werkje ingetekend hebben’. Plaat noch tweede vervolg zijn gevonden.
Bibliografische beschrijving
In octavo.
Buiten de titelpagina bij het geheel heeft elk vervolg een eigen titelpagina waarna de tekst volgt (p. 1-30 en 31-76). Die tekst bestaat telkens uit acht gedichten op personen. Bij elke persoon behoort een paginagrote prent die te maken heeft met die persoon. De makers daarvan zijn niet genoemd in de eerste aflevering.
In het Eerste vervolg geldt voor de eerste twee illustraties: ‘K.F. Benschop del. et sculps. 1783’. Voor de overige: ‘R. Arends invenit K.F. Benschop fecit 1783.’
Er bestaan exemplaren met gedrukte omslagen, met uitvoerige stoklijsten die van elkaar afwijken; soms met C. Groenewoud als drukker/uitgever.
Boekhistorische gegevens
Het impressum van nr. 1 is fictief: ‘Gedrukt op het patriottisch eiland, in het jaar 1783. Bij Anti-Anglomannus’.
Het impressum van het Eerste vervolg luidt: ‘Te Dordrecht, Bij J: PH: Streccius, Boekverkooper, 1783’.
Inhoud
De in totaal zestien gedichten, verstechnisch uitsluitend bestaande uit spondeeën, zijn een vorm van patriotse propaganda, waarin de situatie in ‘Waterland’ (Nederland dus) behandeld wordt. In het Eerste vervolg zijn vooral personen doelwit, die gemakkelijk herkenbaar zijn; zoals de hertog van Brunswijk, Willem V, Van Goens. Naderhand komen meer abstracte patriotse thema’s aan bod.
De titels in het Eerste vervolg: ‘De verklikker’, ‘De Waterlandsche veldheer’, ‘De herroepen staatsman’, ‘Elk het zijn’, De vrijërkenning’ (Amerika), ‘De jonge leeuw en de dogh’, ‘De vruchtelooze zeetogt’, ‘De dankbetuiging’. In het tweede vervolg: ‘De Nederrhijnsche postbode’, ‘De burgerwapenhandel’, ‘De vaderlandsche afgezant naar Noordamerika’, ‘Het gerichtshof van Mars gesloopt’, ‘De werkeloosheid’, ‘De zeeghafte burgerij’, ‘De naderende vrede’, ‘De herschepping’.
Exemplaar
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 1191 D 31
¶ Full text nr. 1
André Hanou
