Vaderlandsche Opmerkzaame Nieuws-Tyding Leezer (1779-1780)

Titelbeschrijving
Vaderlandsche Opmerkzaame Nieuws-Tyding Leezer.
Als bijlage kan worden beschouwd: Vaderlandsche Vrymoedige Gedagten, over de Memorie van den Ridder York, den 22 july 1779. aan Hun Hoog Mogende geprezenteert [1779].

Periodiciteit
Het blad verscheen op maandag, van 8 maart 1779 tot en met 6 maart 1780 (52 nrs.). Het voorwerk is blijkens de titelpagina van 1780.

Bibliografische beschrijving
Het blad in octavo telt acht pagina’s per aflevering (p. 1-419). Het niet gepagineerde voorwerk bestaat uit short title en een met sierrand omlijste titelpagina (met fleuron). Het titelblok van de afleveringen bestaat uit de titel, het afleveringsnummer en de datum. De tekst zelf begint met een grote begininitiaal, ingekaderd in een sierrand.

Boekhistorische gegevens
De titelpagina meldt: ‘Te Amsterdam, By Dirk Schuurman, Boekverkoper op het Rokkin, het derde huis van de Vispoort’. Volgens de Vaderlandsche Vrymoedige Gedagten (p. 8) bedraagt de winkelprijs 1½ stuiver.

Medewerkers
Uit de tekst blijkt dat er slechts één schrijver is (p. 7, 104). In nr. 22 spreekt hij over ‘ons apart Blaadje’, de Vaderlandsche Vrymoedige Gedagten, dat blijkbaar ook van zijn hand is. Uit de lof die hij frequent Lodewijk Theodoor graaf van Nassau la Leck (1741-1795) toezwaait, onder andere bij de uitvoerige bespreking van diens Brieven over de Noord-Americaansche onlusten (1777), blijkt dat de schrijver gezocht moet worden onder diens geestverwanten (nr. 12).

Inhoud
In nr. 1 wordt een lofdicht ‘Ter Felicitatie Zyner Doorluchtige Hoogheid Willem de Vde’ afgedrukt. De auteur vervolgt:

zyn voorneemen [is] niet anders als door dit voorbeeld van Hoogachting voor zyne Doorluchtige Hoogheid, alle de waare Vaderlanders onder het oog te brengen, dat ons betaamd onze Hooge Machten te eeren, hun alle Respeckt te bewyzen’ (p. 7). Ook neemt hij zich voor ‘niet te Simmerleeren, voor de vuist uitkoomen. (p. 8)

In het postscriptum meldt hij: ‘De Lezers Gelieve te weete, dat wy voor Vaderlanders, en niet voor Letter-Zifters Schryven, wy houden het met de Groote Hagenaar doudyns dewelke zegt, Elk Vogel Zingt zo hy gebekt is, wy zullen het ten minste maaken dat het Leesbaar is’ (p. 8).
Het blad is met vaardige pen geschreven, nu en dan voorzien van een vleugje ironie en vaak in dialoog met zijn lezers.
De afleveringen bestaan doorgaans uit twee onderdelen. Het eerste is een feuilleton, het tweede de rubriek ‘Nieuwstydingen’. Er zijn twee feuilletons. In de nrs. 5-33 staat het dodengesprek ‘Samenspraak in de Elizesche Velden’: tussen Cicero, Claudius Civilis, Gijsbrecht van Amstel, de Leidse burgemeester Van der Werf, Kenau Hasselaar uit Haarlem, Trijn Rembrands uit Alkmaar, Romulus en/of Maarten Harpensz Tromp. In de nrs. 34-52 is de biografie ‘Waare Geschiedenis en Levensgevallen van den Heere Martinus’ opgenomen.
Herhaaldelijk terugkerende onderwerpen, ook in de feuilletons, zijn de relatie Republiek-Engeland en de Amerikaanse Vrijheidsstrijd.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 676 F 136
Full text

Rietje van Vliet