Vaderlandsche Praat-Al (1793)

Titelbeschrijving
De Vaderlandsche Praat-Al.

Periodiciteit
Er is van dit weekblad één aflevering verschenen, gedateerd 2 januari 1793. Het werd onmiddellijk daarna wegens opruiende taal tegen het landsbestuur verboden.

Bibliografische beschrijving
De aflevering telt 8 pagina’s in octavo. Het titelblok bestaat uit de titel, het volgnummer en de datum.

Boekhistorische gegevens
De colofon achterin meldt: ‘Te Amsteldam, bij W. Wijnands en H. Brongers, Boekverkopers’. 
Prijs per aflevering: 1½ stuiver.

Medewerkers
Het blad is geschreven door de gewezen predikant en later broodschrijver Bernardus BOSCH (1746-1803) en de nagenoeg blinde dichteres en schrijfster Petronella MOENS (1762-1843). Beiden waren vurig patriot en werden – dit geldt zeker voor Bosch – steeds radicaler in hun politieke standpunten. 

Inhoud
Na de overwinning bij Jemappes op 6 november 1792 rukten de Franse revolutionaire troepen onder leiding van generaal Dumouriez op via de Zuidelijke Nederlanden naar het noorden. Op 1 februari 1793 verklaarde Frankrijk de Nederlanden officieel de oorlog.
Dit is de achtergrond waartegen de pro-Franse Vaderlandsche Praat-Al moet worden gezien. In nr. 1 wordt een historische schets gegeven van de strijd van de mens voor zijn vrijheid. De auteurs tellen de zegeningen van de Franse Revolutie:

De kroon werdt vertrapt, al de merktekens der dwinglandij verwoest; de troon werdt het autaar der vrijheid, en de scepter werd door het wraakzwaard der gerechtigheid afgewisseld. – Europa staat opgetoogen; de Mogendheden sidderen; gedrukte volken strekken de gekluisterde handen uit, en reikhalzen naar verlossing […]. (p. 5)

En aan het slot klinkt een oproep die van een mateloos optimisme getuigt:

Moeders van bloeiende nageslachten! laat vrijheidsliefde uw zwellende boezems doen gloeien; zoo zal de bloozende zuigeling met de vrije moedermelk het gevoel der waare grootheid inzuigen […]. (p. 8)

Relatie tot andere periodieken
In deel 3, nr. 52 van de Leerzame Praat-Al (1791-1793) schrijft Bosch ‘Ik zal met mijne Vriendin PETRONELLA MOENS met het volgend jaar 93 een nieuw weekblad, en wel onder den naam van VADERLANDSCHE PRAAT-AL beginnen […]’ (p. 416). In nr. 1 van de Vaderlandsche Praat-Al wordt al in de openingsalinea verwezen naar zijn voorganger, die de pen zojuist heeft neergelegd (p. 1).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: Obr. 178
¶ Full text

Bronnen
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: KVB CAHAIS 1791-1797:60 (Berigt van W. Wijnands en H. Brongers, boekverkoopers te Amsteldam, wegens een nieuw weekblad De Vaderlandsche Praat-Al).

Literatuur
¶ Ans J. Veltman-van den Bos, Petronella Moens (1762-1843), De Vriendin van ‘t Vaderland (Nijmegen 2000), p. 173-174
¶ Ton Jongenelen, Van smaad tot erger. Amsterdamse boekverboden 1747-1794 (Amsterdam 1998), p. 72 (nr. 246)
¶ H.F.J.M. van den Eerenbeemt, ‘Bernardus Bosch: Nutsfiguur, schrijver en politicus’, in: De Gids 134 (1971), p. 489-499.

Rietje van Vliet