Vaderlandse Courier (1785)

Titelbeschrijving
De Vaderlandse Courier. En Zuiv’re Waarheids-Tolk. Ter verbreiding der waarheid, beteugeling der lasten, en ten nutte des vaderlands.
Vanaf aflevering 3 luidt de titel: De Vaderlandsche Courier.

Periodiciteit
Er zijn 22 afleveringen verschenen, gedateerd 29 juni t/m 10 oktober 1785. Het blad verscheen tweemaal per week (dinsdag en vrijdag), behalve de eerste keer (woensdag). Op dindag 12 juli wordt gezegd: ‘Door een byzonder toeval heeft dit Nommer niet op Vrydag laatstleden, kunnen komen, doch zullen vervolgens altoos vast tweemaal in de Week uitgegeeven worden’.

Bibliografische beschrijving
Iedere aflevering van de Vaderlandse Courier bevat vier pagina’s in kwarto, dubbelkoloms. Het titelblok geeft titel, nummeraanduiding, datum. Het geheel is doorgepagineerd.

Boekhistorische gegevens
In de advertentie voor de Politieke Snapster, aan het einde van de Vaderlandse Courier, wordt vermeld waar beide bladen worden verkocht: ‘te Rotterdam, by Hendrikzen, s’Hage d’Agé, Amsteldam en N. Amstel Coertse, Leyden de Rhee, Utrecht v. Rossem, Delft Poelman, Gouda, v.d. Klos, Schiedam Poelman.’ In latere afleveringen worden eveneens genoemd: J. Bal (Rotterdam), J.P. Kraefft (Rotterdam), de firma Luzac en Van Damme (Leiden), J. Perk (Leiden) en J. van der Klos (Gouda).
Op p. 36 van de Vaderlandse Courier wordt vermeld dat ‘dit Dagblad’ wordt verkocht voor zes duiten (op fijn papier: één stuiver). Pakjes en brieven aan de redactie moet men sturen via de Haagse en Amsterdamse ‘correspondenten’ (p. 20).

Medewerkers
De redactie blijft nog onbekend. Het is de vraag of achter de ondertekeningen onder een aantal berichten echte personen schuilgaan. Men kan althans een vraagteken plaatsen bij Anti Ultraiectinus, Piet Weetgraag, Krelis Barends, Jurri Eenvoudig. Dat ligt mogelijk anders bij mevrouw J.P., T.D.M. (W.P. Turnbull de Mikker?), Steven Hartman (Den Haag), Ironicus den Droomer (Amsterdam), F.V. (Rijnsaterwoude), Justus Zegwaart (Delft), Ernestus Philoctetus (Den Haag), Joris Vraagziek (Amsterdam), Gerrit Lammersz (Linschoten), P.E.I. (Delft), O.P. (Rotterdam), Q (Overschie), Rutger Vryhart (Rotterdam), G.K. (Breda), A. van Lier, Rutger Doorngryp (Zutphen), Jurri Zwaarhoofd (Weesp).

Inhoud
In de eerste aflevering vindt men een ‘Bericht omtrent den aard en het oogmerk van dit Tydschrift’. De ‘ik’ verbaast zich over de menigte libellen en publieke papieren die tweedracht zaaien. Hij wil zich daarom nuttig maken ten bate van ‘den zo aanzienlyke (schoon onderdrukte) stadhouderlyke party’, daartoe alle wekelijks verschijnende couranten en berichten doornemen, en becommentariëren; ‘gelyk wy ook het genoegen zullen hebben om [de lezers] zomtyds op een aartige droom, geestige Satyre, vermaaklyk vertelzel, of nuttig Vertoog by afwisseling te vergasten’.
Met dit laatste zijn al verschillende stijl- en genrevormen aangegeven. Toch bestaat het gros van het blad uit (nieuws)berichten van al dan niet fictieve correspondenten, over een menigte onderwerpen en ontwikkelingen op het politieke front; vooral de vrijkorpsen betreffend. Men vindt zelfs een compleet gewapend vrouwencorps, met outfit en al, beschreven.

Relatie met andere periodieken
De Politieke Snapster (1785-1793) en Politieke Praatmoer (1784-1785) krijgen hartelijke instemming. De Post van den Neder-Rhyn (1781-1787) daarentegen is abject.

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: OG 63-5212 (2)
Full text

André Hanou