Verdeediger der Hollandsche Patriotten (1788)

Titelbeschrijving
De Verdeediger der Hollandsche Patriotten.

Periodiciteit
Periodiek die volgens nr. 1 ‘zoveel mogelyk, op eenen geregelden tyd’ zou worden uitgebracht. De eerste aflevering zal van begin januari 1788 zijn.
Het blad hield volgens eigen zeggen na 42 afleveringen op te bestaan (augustus 1788) met het argument dat de beperkte omvang van de afleveringen niet toeliet grotere stukken te publiceren. Het aantal van 42 wijst erop dat de frequentie iets hoger lag dan eens per week.

Bibliografische beschrijving
De afleveringen tellen doorgaans 8, soms 12 bladzijden in klein octavo. Het titelblok bevat slechts nummeraanduiding en titel.

Boekhistorische gegevens
Altena merkt op dat het blad de indruk wekt ‘dat het in Amsterdam gedrukt werd en “elders, waar de Hollandsche vlugtelingen zig bevinden [p. 7]” werd verzonden. […] De indruk van illegaliteit werd versterkt door het bericht dat De verdeediger met opzet op dun papier werd gedrukt, zodat het gemakkelijk in een brief kon worden ingesloten’.

Medewerkers
De auteur is Gerrit PAAPE (1752-1803), patriot bij uitstek, die na zijn vlucht in 1787 op dat moment te Antwerpen verbleef. In het begin zijn vele stukken met ‘P.’ getekend.
De anonieme schrijver – of was ook hij Paape? – van Brieven van een Gevlugten Hollander (1789) zegt een stuk in het blad geplaatst te hebben. Dat zou in Antwerpen gedrukt worden en in het Noorden moeilijk verkrijgbaar zijn (p. 113, 119, 308).
Men vindt twee inzenders: A.C. en L.C.D.M.

Inhoud
In het eerste nummer vindt men een beginselverklaring, gedateerd en gesigneerd ‘P 1788. den 1 January’. In die beginselverklaring wordt gezegd dat een door zovelen ondersteunde beweging niet zomaar ineens verdwenen mag en kan zijn.
Het blad geeft in het begin vooral documentaire stukken, die betrekking hebben op de misdragingen van de aanhangers van de stadhouderlijke partij, na de Pruisische inval. We vinden in het Noorden ingediende rekwesten en verdedigingen, bijvoorbeeld die van generaal-majoor Albert van Ryssel, en van Hendrik Schilge, oud-burgemeester van Utrecht.
Soms is er nieuws, vooral over de situatie van de patriotten te Delft en Amsterdam. In Delft moeten die – het stadsbestuur doet niets – soms het grauwste grauw (vletterlieden) inhuren om zich tegen ander oranjegajes te verdedigen. Later wordt in meer positieve zin de morele superioriteit van patriotten en patriottisme betoogd. Daarbij wordt steun gezocht in het buitenland: Mirabeau reageert inderdaad.
Hier en daar vindt men, mogelijk als bladvulling, fragmenten van romans en toneelstukken, vooral door Paape zelf. Die teksten ademen alle de geest van de democratie. Er zijn drie – talentloze – gedichten opgenomen. Eén gedateerd St. Omer 19 februari 1788, één Gouda 19 april 1788.

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 469 G 13 (nrs. 1-4, 6-23, 25).
¶ Parijs, Bibliothèque Nationale (Tolbiac): M-34939 (compleet; zie Baartmans p. 86).
Full text

Literatuur
¶ P. Altena, Gerrit Paape (1752-1803). Levens en werken (Nijmegen 2012), hfst. ‘Paape in ballingschap 1787-1794’
¶ J. Baartmans, Hollandse wijsgeren in Brabant en Vlaanderen […], Nijmegen 2001.

André Hanou