Verhandelingen van het Genootschap Floreant Liberales Artes (1771-1780)

Titelbeschrijving
Verhandelingen van het Genootschap, onder de zinspreuk, Floreant Liberales Artes.

Periodiciteit
Deze Verhandelingen zijn in feite drie keer uitgekomen. Het eerste deel in 1771, met antwoorden op in 1769 door het genootschap uitgeschreven prijsvragen. Blijkens de voorrede was de uitgave van dit deel opgehouden door de dood van de boekverkoper van het genootschap, en daarnaast omdat men wilde wachten op meer inzendingen over één prijsvraag (die over ‘Het beste huwelijk ter verkrijging van een geschikte huishouding’).
Het tweede deel bestaat uit twee afzonderlijk uitgekomen afleveringen (‘stukken’), in 1777 en 1780. De voorrede bij dit gehele deel (gedateerd 15 april 1777) merkt op dat men in 1771 dacht snel vervolgen te kunnen geven. Dat werd belemmerd omdat binnengekomen antwoorden op diverse prijsvragen onder de maat bleken, terwijl de eigen leden niet productief waren. De druk om nu eindelijk iets uit te geven werd echter te groot. Men is daarnaast van plan nog ‘dit jaar’ een tweede gedeelte van dit jaar te publiceren. Dat is dus 1780 geworden.
De gang van zaken bij de uitgave van hun werken, bij dit slecht beschreven en gedocumenteerde genootschap, blijft onduidelijk. Het lijkt geen goede organisatie gehad te hebben; de Nederlandsche Jaerboeken van april 1777 spreken van afwezigheid van sommige directeuren (p. 409-410).

Bibliografische beschrijving
Het eerste deel van de in octavo gedrukte Verhandelingen bevat na het voorwerk (XII bladzijden: titelpagina, Opdracht aan de ‘voorstanderen en beminnaaren van nuttige konsten en wetenschappen’, ‘Voor-rede’) 384 doorgenummerde pagina’s.
Deel 2 heeft een eigen titelpagina; daarnaast hebben de ‘stukken’ eigen titelpagina’s. Het eerste stuk heeft een voorwerk van VI (titelpagina, voorede) en 142 doorgenummerde pagina’s; het tweede stuk een voorwerk van XVIII (titelpagina, en een voorbericht door dhr. Calkoen bij zijn eigen daarna opgenomen verhandeling) en 346 doorgenummerde pagina’s.
De titelpagina’s hebben een vignet, ‘N. v.d. Meer j. del. & fec.’, met een afbeelding van een schrijvende vrouw in een landschap, omringd door putti en wetenschappelijke instrumenten. Linksboven een tempel waarachter opgaande zon. Legendum: ‘Floreant liberales artes’.

Boekhistorische gegevens
Titelpagina van het eerste deel meldt: ‘Te Amsterdam, By Gerrit Warnars, In de Kalverstraat over de Gapersteeg. 1771’.
Tweede deel: ‘Te Amsterdam, By Gerrit Warnars. 1780’. Daarbinnen heeft het eerste stuk: ‘Te Amsterdam, By Gerrit Warnars. 1777’.

Inhoud
De voorrede van deel 1 van dit in 1769 opgerichte Amsterdamse genootschap memoreert kort het verlangen een genootschap te zijn in de geest van de wetenschappelijke genootschappen, zoals opgericht te Haarlem en Vlissingen. Daarna beperkt men zich tot opmerkingen over de uitgeschreven prijsvragen en komende prijsvragen.
Deel 1 bevat: 1. David MEESE (’Hortulanus in ’s Lands Tuin te Franeker’), Verhandeling over de paalwormen. 2. Willem de VOS (‘Leeraar der Doopsgezinden te Amsterdam’), Verhandeling over het huwlyk.
Deel 2 bevat, eerste stuk: 1. Jan NIEROP (‘Geadmitteerd Landmeeter te Schoorl’), Verhandeling over de zeestranden (met twee uitslaande platen). 2. Jan van HOUWENINGEN (‘Landmeeter en Generaal opzichter van den Zeeburg en Diemerdyk’), Verhandeling over het verdiepen van het Y. Deel 2, tweede stuk: Mr. Henricus Calkoen (‘Advocaat te Amsterdam), Verhandeling over het voorkomen en straffen der misdaaden.

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsblibliotheek: 1187 F 19-20
¶ Full text deel 1 en deel 2

André Hanou