Titelbeschrijving
Vier eenvoudige Samenspraaken tusschen Desiderius en Israël, over den Eed.
De afzonderlijke afleveringen zijn getiteld: Eenvoudige Samenspraak tusschen Desiderius en Israël, over den Eed (nr. 1); daarna respectievelijk Vervolg van de eenvoudige Samenspraak tusschen Desiderius en Israël, over den Eed (nr. 2), Tweede Vervolg van … (nr. 3) en Derde Vervolg van … (nr. 4).
Periodiciteit
Periodiek waarvan niet meer dan vier afleveringen verschenen zijn. Nr. 2 is gedateerd ‘Uit Gouda en Rotterdam, den 26 Juny 1795’; nr. 3 ‘Uit Amsterdam den 15 July 1795’; nr. 4 ‘Uit Loven, Antwerpen, s’Hertogenbosch en Utrecht, den 30 July 1795’.
Biblografische beschrijving
Uitgave in octavo. Het geheel bestaat uit II (titelpagina) + 34 doorgepagineerde bladzijden. De eerste drie afleveringen beslaan 8 pagina’s, de laatste 10.
Boekhistorische gegevens
Het impressum van de Vier eenvoudige Samenspraaken luidt: ‘Te Amsterdam, by de meeste Boekverkoopers te bekoomen. 1795’.
Het blad was blijkens de colofons ‘Alöm à 2 Stuivers te bekoomen’.
Inhoud
De gespreksgenoten zijn in verwarring geraakt door de berichtgeving in de kranten (17-20 juni 1795) over de eed die de Provisionele Representanten (en later ambtenaren) moesten afleggen. Het gaat hierbij om de politieke eed, niet om de burgerlijke eed die stembevoegde burgers afleggen na inschrijving in het stemregister.
Bij die politieke eed wordt adhesie gevraagd betreffende de handhaving van de Rechten van de Mens. Maar wat houdt dat in? Onderschrijft men daarmee alle revolutie-ideeën en praktijken? Is het een ambtseed of een ‘civique’ eed? Kan een christen dat alles zomaar onderschrijven? Als men daarmee bijvoorbeeld de vrijheid van drukpers goedkeurt, keurt men dan ook het misbruik daarvan goed?
Geleidelijk aan wordt steeds duidelijker dat het vooral bezwaren van christelijke aard zijn waardoor Desiderius en Israël gekweld worden. Zij zijn niet uit de hogere burgerij afkomstig (Desiderius zegt daarnaast geen oranjeklant te zijn. Dat lijkt meer een gelegenheidsargument). De eed is verschillende keren aangepast.
Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 77-1106
¶ Full text
Bronnen
¶ [H.C. Cras], Bedenkingen en bezwaaren over den eed, zo als die door de Provisioneele Representanten van ’t Volk van Holland, by derzelver aanschryving van den 9 maart is bevolen […] (Leiden 1795) (met twee bijlagen).
Literatuur
¶ Pieter van Wissing, In louche gezelschap. Leven en werk van de broodschrijver Philippus Verbrugge (1750-1806), Hilversum 2018, p. 190-194.
André Hanou/Pieter van Wissing
