Vlaemsche Gazette (1798)

Titelbeschrijving
Vlaemsche Gazette.
Titelvarianten:
¶ Gazette van Belgis (nrs. 1-3, 7 t/m 12 januari 1798).
¶ Nieuwe Vlaemsche Gazette (nrs. 66-76, 12 juni 1798 t/m 7 juli 1798).

Periodiciteit
De Vlaemsche Gazette verscheen driemaal per week (op zondag, woensdag en vrijdag), van 7 januari t/m 7 juli 1798. De datering is opgesteld overeenkomstig de Franse republikeinse kalender (t/m 6 april 1798 samen met de gregoriaanse kalender)
Reeds na drie afleveringen werd niet het blad zelf maar de titel verboden. Op last van de Administration Municipale werd de titel Gazette van Belgis gewijzigd in Vlaemsche Gazette. In nr. 4 van deze ‘nieuwe’ krant staan de redenen vermeld (geciteerd naar Claeys, p. 342):

à cause qu’il est inconstitionnel et que les dénominations qui tendent à rappeler aux Français les anciens tems de barbarie, doivent être scrupuleusement bannis de tous les journaux et feuilles périodiques.

Het pijnpunt zat in het predicaat Belgis, waarmee werd gerefereerd aan de legendarische stad Belgis (locatie Bavai, Noord-Frankrijk), die de Trojanen zouden hebben gesticht en waaruit volgens Marcus van Vaernewyck in diens populaire De historie van Belgis (1574) ‘België’ voortgekomen zou zijn.
Nr. 5 opent met een bericht van de uitgever waarin hij zijn lezers gerust stelt: er circuleren geruchten dat er de krant niet meer zou verschijnen, maar deze geruchten zijn uit de lucht gegrepen. De gazette zal onafgebroken voortgaan ‘in weerwil de listen die ’er bedektelyk tegen gesmeed worden’. Het aantal abonnees is inmiddels zo groot dat de drukker uit de kosten is ‘en voor het overig konnen wy grootere winste wel afwagten’ (17 januari 1798).
Waarom de Vlaemsche Gazette met ingang van nr. 66 weer een nieuwe titel kreeg, is onduidelijk.

Bibliografische beschrijving
Iedere aflevering bevat 4 pagina’s in groot-octavo, doorlopend genummerd.

Boekhistorische gegevens
Aan het einde van iedere aflevering staat de naam van de uitgever: ‘Tot Gend, uyt de Drukkerye van J.B. [Jean-Baptiste] Dullé, op den Kalanderberg’. De colofon onder de titel noemt voorts:

tot Aelst, by van Coetshem; tot Audenaerde, by vande Wiele; tot Brugge, by van Hese; tot Cortryk, by Gambar, zoon; tot Dendermonde, by Ducasu; tot Loven, by vander Haert; tot Lier, by Leselber; tot Mechelen, by Hanicq; tot St. Niclaes, by van Beesen; tot Oostende, by Bricx; en voorders in alle Post-Comptoiren der vereenigde Departementen.

Claeys (1893) veronderstelt dat de Vlaemsche Gazette door Frankrijk, waar België deel van uitmaakte, werd gefinancierd.
De abonnementsprijs voor lezers uit Gent en omliggende dorpen bedroeg 7 schellingen (1 schelling=15 stuivers); abonnees daarbuiten betaalden 9 schellingen, vrij van port en zegelrecht.
De Vlaemsche Gazette werd alleen bij intekening verkocht. Het openingsbericht van iedere aflevering meldt ‘Buyten de Inschryving en zullen ’er geene Exemplairen te bekomen zyn’. In datzelfde bericht wordt tevens een ‘alphabetieke Tafel der Materiën’ aangekondigd, te verschijnen aan het einde van de jaargang.
Als afzonderlijke uitgave verscheen Extrait uyt de Vlaemsche gazette, van den 31 january 1798, 12. pluviose, raekende de gedeporteerde priesters (1798).

Medewerkers
De Vlaemsche Gazette wordt toegeschreven aan de Gentse toneelschrijver en publicist Jakob Jan ANTHEUNIS (1758-±1809). Hij behoorde ten tijde van de Brabantse Omwenteling tot de progressieve vonckisten die zich in hun streven naar een centrale overheid hadden laten inspireren door de Franse Revolutie.

Inhoud
De krant heeft veel weg van een overheidsorgaan waarin de Franse regering, waartoe de Zuidelijke Nederlanden sinds de annexatie in 1795 behoorden, haar mededelingen kwijt kon. In het bijzonder werden in de krant berichten geplaatst van het departementsbestuur Schelde, waarvan Gent de hoofdstad was, en van het gemeentebestuur zelf. In de gazette vindt men dan ook overzichten en teksten van wetten (van de Raad van Vijfhonderd), besluiten van de lokale en departementale overheid, administratieve richtlijnen, verkiezingsuitslagen en ander lokaal nieuws.
Behalve algemeen staatkundig nieuws over gebeurtenissen in het buitenland geeft de gazette vooral nieuws over rassemblementen, onderhandelingen met vijandige staten (congres van Rastatt) en bijvoorbeeld aankondigingen om geld in te zamelen ter financiering van de aanval op Engeland. Ook staan er berichten in over het scheepvaartverkeer, de koophandel en publieke verkopingen van onroerend goed binnen het departement. Er zijn nauwelijks tot geen advertenties van particulieren.

Exemplaren
¶ Gent, Universiteitsbibliotheek: G.1398 (a)
¶ Full text 14 januari 1798 t/m 10 juni 1798

Literatuur
¶ J. Smeyers: ‘Jan Jacob Antheunis’, in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, deel 1 (Tielt 1998), p. 298
¶ P. Claeys, ‘De Vlaemsche Gazette’, in: Messager des Sciences Historiques ou Archives des Arts et de la Bibliographie de Belgique 1893, p. 341-353.

Rietje van Vliet