Vliegende Hollandse Mercurius (1711)

Titelbeschrijving
De Vliegende Hollandse Mercurius, verhaalende op een korte, beknopte en redeneerende wyze, alle ’t voornaamste nieuws ’t geen in Europa is voorgevallen.

Periodiciteit
De enige bewaard gebleven aflevering is nr. 4, van woensdag 9 september 1711 (De vierde Vliegende […] woensdaagse Mercurius). Aan het eind van dit nummer de mededeling:

Dezen Hollandse Mercurius staat tweemaal ter Week by den onderstaande Drukker uytgegeven te worden: te weten, op Woensdag en Zaturdag: En zal gereguleert worden door ’t heele Jaar de Folioos te vervolgen, dat het op een bequaame wys kan in Gebonden werden.

In de Gedisteleerde Courant worden nog andere afleveringen genoemd: nr. 2 (Courant nr. 19, 8 september 1711), nrs. 3 en 4 (Courant nr. 21, 15 september 1711), nr. 6 (Courant nr. 22, 18 september 1711) en nrs. 1 en 8 (Courant nr. 25, 6 oktober 1711).

Bibliografische beschrijving
De aflevering telt 4 doorgenummerde pagina’s in kwarto (p. 13-16). Tekst in proza, opgemaakt in twee kolommen, gescheiden door een sierlijn.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘t’Amsterdam, gedrukt by N. Lobedanius, Boekdrukker, agter ’t Stadhuys, op de hoek van de Stads Paarde-stal’, gevolgd door de datum.

Medewerkers
De Gedisteleerde Courant (1711, nr. 19) zegt over de auteur: ‘na het schynt, is het een gestudeert man’ en zinspeelt op diens leeftijd: ‘30 jaren’.

Inhoud
Nieuwsblaadje, zo blijkt uit de titel, maar in het boertige. De berichten in het overgeleverde nummer hebben betrekking op de Spaanse Successieoorlog.
Uit de Gedisteleerde Courant komen we wat meer te weten over de aard van de Vliegende Hollandse Mercurius. In nr. 2 wordt de duc d’Anjou kennelijk ‘Don Quichot d’Anjou’ genoemd (Courant, nr. 19). In nr. 3 vertelt de auteur ‘van een flesje EAU DE LA REINE […], hetgeen in de voornagt gedisteleert zynde, in de na nagt geen kleintie stinkt’ (Courant, nr. 21).
Vooral beticht de Courant de Mercuriusschrijver van het overschrijven van ‘dingen uit andere, zonder oordeel te hebben van ze op een bequame wyze ergens in te voeren’ en van het ‘van woord tot woord copieren en in zyn schryven in lassen, gelyk hy nog in zyn laatste 6 Mercuerheeft gedaan’ (Courant, nr. 22). Met name ‘gebruikt hy [in nr. 4], heele zententies uit DOUDEINS MERCUER’ (Courant, nr. 21). Ook elders heeft de Gedisteleerde Courant geen goed woord over voor dit blaadje, dat ‘geverzeert zynde in een party Allemenax spreukjes en Jan Potasies klugten geen kleintje afwykt van de trant van een bequaam Nouvellist of werelts hekelaar’ (Courant, nr. 19). Kort en goed: ‘Mercuriale Pispraatjes’ (Courant, nr. 25).

Relatie tot andere periodieken
De Vliegende Hollandse Mercurius was kennelijk verwikkeld in een vete met de Gedisteleerde Courant (1711). Of dit meer was dan een vete tussen vakgenoten, is niet duidelijk. Verder verwijst de auteur goedkeurend naar nr. 51 (31-8-1711) van Jan van Gijsens Amsterdamsche Merkurius.

Exemplaren
¶ Amsterdam, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG): AB E 3459 s

Bronnen
Gedisteleerde Courant (1711), met name nrs. 19, 21, 22 en 25.

Anna de Haas