Vokhentlikhe Berikhtn (1781)

Titelbeschrijving
Vokhentlikhe Berikhtn anlangende di yettsige umshtendig heytn (vert. Wekelijkse Berichten over de Huidige Omstandigheden).

Periodiciteit
Blijkens de colofon verscheen de krant tweemaal per week, op dinsdag en vrijdag. Er zijn alleen van de aflevering van woensdag (!) 10 januari 1781 enkele exemplaren bewaard gebleven. Pach (2014) vermoedt dat het blad kort voor die datum van start is gegaan, wellicht omdat er wegens de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog, die een maand daarvoor was uitgebroken, meer kranten en tijdschriften waren begonnen.

Bibliografische beschrijving
Eenzijdig bedrukt half foliovel.

Boekhistorische gegevens
De krant werd gedrukt/uitgegeven door de firma Proops, waarachter in 1781 de weduwe en wezen van Jacob Proops (Yaʿaqov Proops Kat”_z) schuilgingen. De firma was gevestigd aan de Joode Stroomarkt in Amsterdam (nu: Waterlooplein). Jacob Proops, telg van een boekdrukkersfamilie uit Poznan die in Amsterdam tot 1761 ook een lettergieterij bezat (verkoopadvertentie in de Amsterdamse Courant 14 februari 1761), overleed in 1779.

Inhoud
De bewaarde aflevering van deze Jiddische krant bevat vrijwel uitsluitend nieuws over de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog, die zich voornamelijk op zee afspeelde.
In 1781 woonden tussen de 15.000-20.000 Asjkenazische Joden in Amsterdam, die doorgaans nauwelijks Nederlands konden lezen. De zeeoorlog had ingrijpende gevolgen voor hen die handel dreven met Amerika. Met deze krant moeten zij zich op de hoogte gehouden hebben van de oorlogsomstandigheden die hun handel negatief konden beïnvloeden.
Pach vermoedt dat de courantier zich met het nieuws baseerde op Nederlandstalige pamfletten en officiële berichten over de oorlogshandelingen.

Literatuur
¶ Hilde Pach-Oosterbroek, Arranging Reality. The editing mechanisms of the world first Yiddish Newspaper, the Kurant (Amsterdam, 1686-1687) (diss. Universiteit van Amsterdam, 2014), p. 245-247
¶ John A. Lane en Mathieu Lommen, Letterproeven van Nederlandse gieterijen uit de Bibliotheek van de KVB en andere verzamelingen in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam met geschiedenissen van de firma’s (Nieuwkoop 1998), p. 301-304

Exemplaren
¶ New York, Jewish Theological Seminary
¶ Jeruzalem, Jewish National and University Library
¶ Frankfurt am Main, Stadt und Universitätsbibliothek

Rietje van Vliet