Vrijmoedige en Zedekundige Gedachten (1808)

Titelbeschrijving
Vrijmoedige en Zedekundige Gedachten, over eenige Waarheden in den Bijbel.

Periodiciteit
Op 15 juli 1808 wordt voor dit blad geadverteerd in de Groninger Courant. Voor zover bekend zijn er slechts 2 nrs. (‘stukjes’) verschenen. De schrijver had meer afleveringen in petto, die samen ‘een dik boekdeel’ moesten gaan vormen. Daar is weinig van terecht gekomen.

Bibliografische beschrijving
De nrs. 1 en 2 tellen bij elkaar 126 pagina’s in octavo.

Boekhistorische gegevens
‘Te Leeuwarden bij J.W. Brouwer’.
Prijs per aflevering: 10 stuivers (Saakes’ Naamlijst augustus 1808, p. 441).

Medewerkers
Geschreven door ‘een’ Protestant’: iemand die zich over alle onderlinge theologische verschillen heeft heen gezet. Nadrukkelijk distantieert hij zich van de Duitse neologen. Hij wil zichzelf geen theologisch etiket opplakken: ‘De waarheid is mij altijd dierbaar, en even welkom, of die van eenen Sociniaan, of eenen regtzinnigen Lutheraan, wordt voorgesteld’.

Inhoud
Bedoeld, aldus het Voorberigt van de schrijver, om uit de ‘Hoofdstukken der Bijbelsche Godgeleerdheid, eenige stukken uittekippen, en daar over [zijn] bedenkingen voortedragen’. De godsdienstige waarheid wil hij in een zedekundig licht beschouwen.
Nr. 1 bevat de verhandeling ‘Iets, over de gelukzaligheid der Heidenen na dit leven’. Nr. 2 handelt over de ‘Oosterschen Stijl, en het lokale in den Bijbel’

Relatie tot andere periodieken
De recensent van de Maandelijksche Uittreksels of Boekzaal der Geleerde Wereld 87 (september en oktober 1808) eindigt zijn bespreking met een kritische ondertoon:

Men zal in dit [tweede] Stukje veel waarheids vinden, maar een ervaren Christen zal er ook in ontmoeten, het geen hij te oppervlakkig en niet genoeg bekookt en overdacht zal oordeelen. Een iegelijk beproeve dus alles, en behoude het Goede!

Een vernietigende bespreking staat in de Bibliotheek van Theologische Letterkunde deel 7-1 (1809). De muggenzifterige criticaster legt niet alleen de uitspraken van de ‘Protestant’ inhoudelijk op een weegschaaltje, maar beziet ook spelling en stijl op zeer kritische wijze. Hij eindigt met het advies aan de schrijver van de Vrijmoedige en Zedekundige Gedachten om ‘nooit weder te schrijven’.

Exemplaren
¶ Leeuwarden, Tresoar: Pb 6631
¶ Leeuwarden, Historisch Centrum Leeuwarden: B 1580

Bronnen
¶ Maandelijksche Uittreksels of Boekzaal der Geleerde Wereld 87 (september en oktober 1808), p. 256-263 en p. 399-413
¶ Bibliotheek van Theologische Letterkunde deel 7-1 (1809), p. 68-78
¶ Bijdragen tot bevordering van de kennis en verbetering van den openbaren godsdienst, het leeraarsambt en kerkelijk bestuur (Leeuwarden 1810), p. 134-139.

Rietje van Vliet