Vrye Batavier (1795)

Titelbeschrijving
De Vrye Batavier. In twaalf vertoogen, over de Nederlandsche Bataafsche Revolutie. Doormengt met Vaderlandsche Volks-Liederen.

Periodiciteit
Twee keer per week verschijnend blad, aldus de colofon. De eerste aflevering wordt gemeld in Saakes’ Naamlijst van maart 1795 (p. 123). Het blad zal, gezien de frequentie, ongeveer zes weken lang verschenen zijn, in de periode februari-maart 1795. Meer dan twaalf afleveringen zijn er niet van de pers gekomen, zoals de titelpagina al aangeeft en ook Saakes meldt (1795, p. 208).

Bibliografische beschrijving
Uitgave in octavo. Het voorwerk bevat slechts de titelpagina, met vignet van de vrijheidsmaagd. Op versozijde een citaat uit of van ‘Brutus’. De tekst zelf is doorgepagineerd 1-46. Elke aflevering telt vier bladzijden; het laatste nummer echter twee bladzijden. Het titelblok bevat ‘De vrye Batavier’ en een nummeraanduiding.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Is te bekoomen Te Amsterdam, By G. Struys en zoon, op de Voorburgwal by het Post-Comptoir en in de Papenbrugsteeg’.
De colofon van nr. 1 voegt hieraan toe dat dit ‘weekblad’ op dinsdag en vrijdag vervolgd wordt, telkens voor vier duiten, en sluit met de opmerking: ‘NB. De Houders van dit nuttig Weekblad kunnen haare Naamen en Woonplaats aan de Uitgeevers opgeeven, zullen alsdan aan hunne huizen bezorgt worden’.
Vanaf nr. 3 is tevens de boekhandelaar Beets (Haarlem) als verkooppunt toegevoegd.
Saakes noemt in 1795 zes stuivers als prijs voor de twaalf afleveringen samen (p. 208).

Inhoud
In de eerste aflevering zegt de auteur zijn stadgenoten te willen voorlichten, nu schrijvers door de revoluties bevrijd zijn van hun kluisters. Dat doet hij meestal door in samenspraken (tussen een Amsterdammer en diens vrouw; een vader en zijn zoon) onderwerpen aan de orde te stellen als de verworven vrijheid, maar tegelijkertijd de gestegen prijzen (hij doet daar zeer concrete mededelingen over), de schuldenlast van de Republiek en Amsterdam, de verplichte burgerbewapening. Soms geeft hij gewone beschouwingen, onder kopjes als ‘Bekendmaaking en opwekking, ‘Vergelyking’.
Deze patriot is buitengewoon gebeten op de ‘oude dwingelanden’ en verheerlijkt de eenvoud en waardigheid van de provisionele representanten; maar hij ziet de economische werkelijkheden onder het oog. Men vindt interessante opmerkingen over het plan een guillotine op de Dam te plaatsen (tegen!) en het plan de jeneverstokerijen een quotum op te leggen omdat het graan voor de gewone man nodig is (voor!).
Een specialiteit van het blad is het per aflevering tenminste één keer voorkomende vaderlandse gelegenheidslied (meestal aan het einde). Deze teksten zijn niet van talent ontbloot.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 676 F 134.

André Hanou