Weeckelicke Niews van Vrancryck ende Engelant (1652-1655)

Titelbeschrijving
Weekelicke Niews van Vrancryck ende Engelant.
Wekelycke Nieus uyt Vranckryck Engelant ende andre plaetsen (vanaf 26 juni 1652, nr. 12)
Wekelycke Nieus ofte ordinarise Post-tydingen verhalende de gedenckweerdighste dingen die geschiet zijn in Engelandt, Vranckrijck, Duytslandt, Spaengien, Italien, ende andere plaetsen des wereldts (vanaf 10 september 1655, nr. 37).

Periodiciteit
Het weekblad verscheen voor het eerst begin april 1752; de laatst bewaard gebleven aflevering dateert van 17 december 1655.

Bibliografische beschrijving
De afleveringen tellen acht genummerde pagina’s (incl. titelpagina en blanco versopagina) in kwarto. In het begin zijn alle berichten gezet in de antiqua en is voor de artikelen over de Republiek een gotische letter gebruikt. Al snel is dit systeem losgelaten en wordt ook gevarieerd met cursief. De kopjes (altijd in antiqua) geven plaats en datum aan (‘Uyt Luxenburgh den 12. December’).

Vanaf 13 juni 1652 is de titelpagina voorzien van een groot fleuron als titelvignet.

Vanaf 26 april 1654 is het vignet aanzienlijk kleiner geworden en met ingang van 10 september 1655 wordt dit – met de titel – vervangen door een postrijder te paard, met posthoorn.
De paralleleditie (zie onder) heeft op 20 juni 1653 een sterk afwijkend vignet: een fenix die uit de as herrijst.

Boekhistorische gegevens
Op de titelpagina van nr. 1 staat vermeld: ‘Men verkooptse op de groote Zael inde Fortuyn in s’Graven-haghe, 1652’. Vanaf 13 juni 1652 (nr. 10) wordt hier de naam van drukker Johannes Rammazeyn aan toegevoegd. Zijn naam komt echter vanaf 27 februari 1653 (nr. 9) niet meer voor, maar wel het drukkersmerk waarmee hij eerder was opgetreden.
Met ingang van 13 maart 1654 luidt het impressum op de titelpagina: ‘In ’sGraven-hage, By Adriaen Vlack, ende men verkooptse op de groote Sael in de Fortuyn [datum]’. Sautijn Kluit vermoedt dat de wijziging van drukker te maken heeft met de staatkundige zienswijze van Rammazeyn.
Vanaf september 1655 is de naam van Vlacq uit het impressum verdwenen. Dan heet het opnieuw: ‘In ’sGraven-Hage, Men verkooptse op de Groote Sael in de Fortuyn.’
Er was ook een paralleleditie, gedrukt bij Gillis Joosten Saeghman te Amsterdam. De bewaard gebleven Amsterdamse afleveringen zijn een of twee dagen na de Haagse editie verschenen. Vanaf 20 juni 1653 werden beide edities samengevoegd en luidt impressum: ‘In ’sGravenhage. Gedruckt voor Gillis Joosten, woonende tot Amsterdam in de Nieuwe-straet den 20. Junij 1653’.

Inhoud
Aanvankelijk werd slechts nieuws uit Frankrijk en Engeland verstrekt, later echter werden er berichten opgenomen van correspondenten uit steden als Genua, Venetië, Turijn, Napels, Rome, Marseille, Parijs, Stockholm, Keulen, Dantzig, Basel, Regensburg, Lübeck, Londen, Luik en Brussel. Aan het einde van iedere aflevering wordt het Haagse (Nederlandse) nieuws gegeven. In veel afleveringen blijken de brieven uit Frankrijk niet te zijn gearriveerd.
Maier concludeert na vergelijking van de berichten uit het Weekelicke Niews met die uit de Tijdinge uyt Verscheyden Quartieren (1619-1667) en Courante uyt Italien ende Duytschlant, &c (1655) dat de courantiers mogelijk hun nieuws betrokken hebben van hetzelfde nieuwsagentschap.

Relatie met andere periodieken
Anderhalve maand nadat Rammazeyn was gestopt met het Weekelicke Niews, begon hij, op 22 mei 1654, met zijn Wekelycke Mercurius (1654), dat als opvolger van zijn eersteling kan worden beschouwd.
De nieuwe titel van het Weekelicke Niews uit september 1655 verraadt een tweede opvolger van het blad, deze keer uitgegeven door Adriaen Vlacq: de Post-Tydingen uyt ’s Gravenhage (1756).

Exemplaren
Full text (Delpher)
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: pflt. 7092, 7355, 7479, 7602
¶ Stockholm, Kungl. Biblioteket: Tidning Nederländerna RAR.

Literatuur
¶ A. der Weduwen, Dutch and Flemish Newspapers of the Seventeenth Century, 1618-1700 (Leiden 2017), p. 586–597.
¶ I. Maier, ‘On the early history of newspapers printed in The Hague’, in: Quaerendo 34 (2004) 1-2, p. 87-133
¶ I. Maier en R. Vos, ‘Van oude couranten de dingen die opduiken. Nieuw licht op de Haagse pers in de zeventiende eeuw.’, in: Jaarboek Die Haghe 2004, p. 10-35
¶ M. Keblusek, Boeken in de hofstad. Haagse boekcultuur in de Gouden Eeuw (Hilversum 1997), p. 133-134
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De ’s-Gravenhaagsche Courant’, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1875, p. 6-8, 19.

Rietje van Vliet
update 12-8-2023, m.d.a. Lammert Zwaagstra