Weeklyksche Woensdaagsche Surinaamse Courant (1774-1790)

Titelbeschrijving
De Weeklyksche Woensdaagsche Surinaamse Courant.
¶ Titelvariant: De Weekelyksche Woensdaagsche Surinaamse Courant.

Periodiciteit
Het eerste nummer van dit woensdagse nieuwsblad verschijnt op 10 augustus 1774. Ondanks de perikelen rond de drukkerij en het privilege bleef de krant tot in 1790 voortbestaan. De exacte datum van het laatste nummer is niet bekend.

Bibliografische beschrijving
Het titelblok bevat aanvankelijk: datum, volgnummer, titel en – bij wijze van vignet – in een kader het devies ‘Justitia Pietas Fides’ (vert. Gerechtigheid, Vroomheid, Trouw) van de Geoctroyeerde Sociëteit van Suriname.
Later is dit titelvignet vervangen door het wapen van de Sociëteit, waarin zowel het wapen van Amsterdam als dat van de WIC (schip) herkenbaar is. Hoewel nauwelijks leesbaar is ook hier het devies aanwezig, met daaronder, links en rechts, tweemaal de letter S (Sociëteit van Suriname).


De afleveringen tellen 2 of 4 pagina’s in octavo, in 2 kolommen opgemaakt. De afleveringen worden door de jaren heen doorgenummerd.

Boekhistorische gegevens
De eerste courantier was mr. Wolphert Jacob Beeldsnyder Matroos, die in 1772 van de in Amsterdam zetelende Sociëteit van Suriname voor 25 jaar een exclusief ‘privilege van drukpersse’ had gekregen. In augustus 1774 verwierf hij bovendien voor 25 jaar een privilege om een wekelijks nieuwspapier uit te geven. Wel was de krant onderworpen aan een preventieve censuurmaatregel: iedere aflevering moest vooraf worden goedgekeurd door de gouverneur of diens plaatsvervanger.
Vanaf april 1777 werd de krant vervaardigd door de nieuwe eigenaar van de Geprivilegeerde Societeyts en Lands Boekdrukkery: ‘Gedrukt te Paramaribo by Nicolaas Vlier, ter Geprivilegeerde Drukkery der Ed: Directie en ’t Land’. Na zijn overlijden in 1781 prijkt de naam van zijn weduwe, Sara Johanna de Beer, in het colofon van de krant: ‘Gedrukt te Paramaribo, by de Wed: Nicolaas Vlier, ter Geprivilegeerde Drukkery ter Ed: Directie en ’t Land’.
In 1785 liet ze wegens liquiditeitsproblemen de drukpers en het privilege veilen, waarna die in handen zijn overgegaan van Hendrik Willem Poppelmann. In december 1785 heeft ze echter met financiële hulp van ‘Eerste Exploicteur’ Unico Wilkens een nieuwe drukkerij opgezet en was ze wederom in het bezit van een privilege om te mogen drukken en een krant uit te geven. Door haar tweede huwelijk, met Jsaac Tresfon Jr., op 10 maart 1786, werd Tresfon eigenaar van de drukkerij.
Hij overleed echter al na enkele maanden, waardoor Sara de Beer, alias weduwe J. Tresfon Jr., weer de regie kreeg over drukkerij en krant. Hoewel Poppelmann haar rechten als drukker en uitgeefster van de Weeklyksche Woensdaagsche Surinaamse Courant ferm bestreed, mocht de krant blijven verschijnen, zij het zonder privilege (1788). Dit duurde in ieder geval tot het einde van de krant, in 1790.

Inhoud
In deze eerste krant van Suriname worden de ontwikkelingen in Noord-Amerika (onafhankelijkheidsstrijd) op de voet gevolgd. Er staat ook binnenlands nieuws in (strijd tegen opstandige marrons). Verder bevat de krant officiële mededelingen, benoemingen, scheepvaartberichten (waaronder aankomst slavenschepen) en familieberichten. Aanvankelijk bestaat de krant voor 60 tot 75 procent uit nieuws, aldus Sens (2008), maar eind jaren tachtig is het journalistieke gehalte tot een minimum gedaald en staan er voornamelijk familie- en scheepvaartberichten en advertenties in.

Relatie tot andere periodieken
Vanaf 1785 was De Surinaamsche Nieuwsvertelder (1785-1793) een geduchte concurrent. De Weeklyksche Woensdaagsche Surinaamse Courant werd opgevolgd door de Surinaamsche Courant (1790-1795).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis: PM 6853 (nr. 1, 10 augustus 1774; nr. 140, 3 maart 1779; nr. 300-302, 20, 27 maart en 3 april 1782)
¶ Full text via Delpher (enkele exemplaren)

Literatuur
¶ Angelie Sens, lemma ‘Sara Johanna de Beer’, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland
¶ Angelie Sens, ‘”Eerstelingen van Surinaamsche couranten”. De vroege Surinaamse pers, 1774-1816′, in: Archie Sumter e.a. (red.), K’ranti! De Surinaamse pers, 1774-2007 (Amsterdam 2008), p. 15-35
¶ Michiel van Kempen, Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur, deel 3 (Paramaribo 2002), p. 82-83
¶ Michiel van Kempen en Hugo Enser, ‘Surinaamse kranten en hun vindplaatsen. 1774-2000’, in: Oso. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis 2 (2001), p. 263-286.

Rietje van Vliet