Wiskunstige Verlustiging (1786-1795)

Titelbeschrijving
Wiskunstige Verlustiging, in eene aaneenschakeling van Uitgeleezene Voorstellen, met derzelver Ontbindingen. 

Periodiciteit
Volgens de STCN verschenen deze voorstellen (problemen) en ontbindingen (oplossingen) ‘in instalments between 1786 en 1795’. Dat zij inderdaad in afleveringen (‘stukken’) zijn verschenen, wordt bevestigd in de Naamlijst van Saakes waar men af en toe daarvan opgaven vindt. In oktober 1790 worden de nrs. 11-12 aangeboden (p. 54); in september 1791 deel 2, nr. 1 (p. 148) en in april 1793 deel 2, nr. 5 (p. 303).
In de twee delen, gedateerd 1793 en 1795, is echter niet zichtbaar dat dit een bundeling zou moeten zijn van op verschillende tijden gedrukte afleveringen. Voorstellen en ontbindingen zijn achtereen gedrukt, met aparte paginering en eigen reeksen katernsignaturen. Er zijn geen beginpagina’s van afleveringen herkenbaar. Nieuw zetsel?

Bibliografische beschrijving
De delen zijn gedrukt in octavo. Deel 1 bevat XVI + 90 + 2 + 470 pagina’s. Het voorwerk bevat de titelpagina en een ‘Naamlyst der heeren des genootschaps, zo als dezelven van tyd tot tyd zyn verkoren’. Daarna volgen de voorstellen (90 p.), een naamlijst der leden die voorstellen hebben geformuleerd (2 p.) en de ontbindingen (470 p.).
Deel 2 bevat II + 84 + 392 pagina’s en is op vergelijkbare wijze ingericht. Verder treft men na de voorstellen een lijst van indieners, op een nergens bijbehorende p. ‘17’ en ‘18’; wellicht van een oorspronkelijke aflevering.
Bij dit alles komen zes uitslaande platen, genummerd I-VI.

Boekhistorische gegevens
Titelpagina’s: ‘Te Amsterdam, Gedrukt voor Rekening van ’t Genootschap, en zyn te bekomen by P.G. Geysbeek, op de hoek van de Prinsegragt en Egelantierstraat. 1793 [1795]’. Saakes (t.a.p.) noemt als prijs per aflevering 12 stuivers.

Medewerkers
De Wiskunstige Verlustiging is blijkens de titelpagina het huisorgaan van het Genootschap der Mathematische Weetenschappen, onder de spreuk: Een Onvermoeide Arbeid Komt Alles Te Boven (Amsterdam).
Redacteur was Arnold Bastiaan STRABBE (1741-1805), eerste secretaris van het wiskundig genootschap te Amsterdam, waarvan hij in 1778 een der oprichters was. Hij had diezelfde functie bij voorgaande bladen, als de Oeffenschool der Mathematische Wetenschappen (1770-1771) en de Kunst-Oeffeningen (1782-1788). Onder zijn leiding groeide de lezerskring van de Wiskundige Verlustiging uit tot een echt mathematisch gezelschap te Amsterdam, met jaarlijkse bijeenkomsten. Het genootschap had veel succes, ook al ging het gerucht dat Strabbe aan zijn eigen opgaven en oplossingen – of die van zijn vrienden – de voorkeur zou geven boven die van nieuwkomers.

Inhoud
In beide delen vindt men 251 opgaven en dito oplossingen. Steeds vindt men eerst de naam van de indiener, daarna de kwestie. De vragen zijn van allerlei aard, maar vaak van het type: ‘A. Alblas vraagt: “Welk is het kleinst getal, dat door 28, 19 en 15 achtervolgens gedeeld zynde, de overblyvende getallen zyn 14, 17 en 2?”’

Relatie tot andere periodieken
Het blad is de voortzetting van Kunst-Oeffeningen over Verscheide Nuttige Onderwerpen der Wiskunde en wordt op zijn beurt voortgezet als Wiskunstig Mengelwerk (1796-1802).

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 659 C 11-12
¶ Full text deel 1 en deel 2

Literatuur
G. Alberts en D. Beckers, ‘Wiskunstige Verlustiging. De tijdschriften die het genootschap wel en niet uitgaf’, in: Nieuw Archief voor Wiskunde 5/11, nr. 1 (maart 2010), p. 20-25
¶ D.J. Beckers, Het despotisme der Mathesis (Hilversum 2003)
¶ D.J. Beckers, ‘“Untiring labor overcomes all.” The history of the Dutch mathematical society in comparison to its various counterparts in Europe’, in: Historia Mathematica 28 (2001), p. 31-47
¶ D.J. Beckers, ‘“Mathematics our goal!” Dutch mathematical societies around 1800’, in: Nieuw Archief voor Wiskunde (IV) 17 (1999), p. 465-474
¶ P.C. Baayen, ‘Wiskundig Genootschap 1778-1978: Some facts and figures concerning two centuries of the Dutch mathematical society’, in: Nieuw Archief voor Wiskunde (III), 26 (1978), p. 177-205
¶ S.B. Engelsman, ‘Het Wiskundig genootschap en eerste secretaris Strabbe’, in: R.H. De Jong, T.W.M. Jongmans en P.H. Krijgsman (red.), Tweehonderd jaar onvermoeide arbeid (Amsterdam 1978), p. 9-19

André Hanou