Wonderlyke Levensbeschryvingen (1775)

Titelbeschrijving
Wonderlyke Levensbeschryvingen, van Elf Extra Schoone Juffers Na De Mode, Geboortig van Amsterdam, s’Hage, Rotterdam en elders. Doormengd met zeer raare en wonderlyke Kluchten welke zy hier en elders bedreeven hebben Met verscheide Heertjes na de Mode: Als meede Haar Listig Gedrag omtrent dezelve. Alles door een Satarique [sic] Pen Naauwkeurig afgeschetst.
De short title van nr. 1 luidt: Willige Verkooping gehouden door De Afslaager van Eykenduinen, op een onbewoond yland: in de Noordzee.
Bij nr. 2 luidt de short title: Tweede Willige Verkooping [enzovoorts].

Periodiciteit
Deze tekst lijkt oorspronkelijk in afleveringen te zijn verschenen. De twee ‘verkoopingen’ zijn namelijk respectievelijk gepagineerd 1-24 en 1-20, maar bij de tweede verkoping ontbreekt p. 1-2 terwijl de tekst daar op p. 3 begint. Die eerste twee pagina’s zijn vermoedelijk de weggesneden eigen titelpagina en versozijde geweest, waarop de aanduiding van de Tweede Willige Verkooping heeft gestaan.
Bij de eerste verkoping, waarvan de tekst eveneens op p. 3 begint, is de titelpagina daarentegen bewaard gebleven. De verklaring moet zijn dat op zeker moment de twee verkopingen als één geheel zijn uitgegeven. In theorie hadden er later meer verkopingen kunnen volgen.
Dat de verkopingen oorspronkelijk apart en na elkaar verschenen, blijkt ook uit de eindopmerking aan het einde van de eerste aflevering: ‘wy zullen een tweede Verkooping aanleggen’.

Bibliografische beschrijving
In octavo

Boekhistorische beschrijving
Titelpagina: ‘Alom by de meeste Boekverkopers à 5½ St. te bekoomen’.
In de Leydse Courant van 5 april 1775 vindt men een advertentie waarin C. Barlinckhoff, ‘Stads Boekdrukker in Groningen’, zegt dat de titel zoals hierboven genoemd verkrijgbaar is, voor 5½ stuiver. Verder meldt Barlinckhoff dat het

word Heden uitgegeeven te Alkmaar by de Wed. [Maagh], Amsterdam Bakker, Bom, Demter en Vermandel; Delft Smout; Dord de Haas; Gouda Klos; Haarlem Tydgaat en van Drecht; Leyden F. de Does; Rotterdam D. Vis en Bothall; Utrecht Stubbe; Zwol Clement en alom.

Medewerkers
Als auteur kan men denken aan Nicolaas (Klaas) HOEFNAGEL (1735-1784). Deze is in de jaren zeventig en tachtig in Amsterdam woonachtig. Hij is een kenner van de zelfkant van het leven en van de ‘geriefelyke juffers’ over wie hij dan ook vaak bericht, in een soort vulgair-Amsterdams. Volgens zijn vijanden is hij zelf ‘hoerewaard’ geweest.

Inhoud
De afslager veilt respectievelijk zes en vijf ‘Tuin Beelden’. Hij begint steeds met een lied, bedoeld om stilte krijgen. Vervolgens schetst hij de biografie van de vrouw naar wie het beeld in kwestie gemaakt is. Daarbij worden duidelijke gegevens verstrekt over naam, herkomst, woonplaatsen, minnaars. Het betreft steeds notoire maintenées en vermaarde prostituees, uit diverse steden. Een voorbeeld uit de toelichtingen van de afslager:

Na de dood van Papa en Mama, wierd zy aan haar zelven overgelaaten, en schoon zy Handen had om te werken, verkoos zy veel liever om met Vuystelooze vingers de Kost te verdienen, ten anderen stond haar de Jordaansche Capsels daar de Freulens A La Wortelen en Reepen mee gaane ysselyk teegens de borst. (nr. 1, p. 5)

De beschrijvingen hebben vaak een vulgaire inslag. Zo heet het van een kleinere juffer, dat die is ‘drie Turven met een twee roestige Knikkertjes op een Beezem-stuivertje hoog’ (nr. 2, p. 17).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 77-207
Full text

André Hanou