Wysheit Salomons (1755-1756)

Titelbeschrijving
Wysheit Salomons, vertoond tot nut van Neerlands kerk en borger-staat, zynde eene redeneerkundige uytbreidinge van de Spreuken Salomons, verrykt met polityke staat en zeedekundige aanmerkingen, waar in Neederlands heedendaagsche zeeden en gewoontens aan de waare wysheyt ter toets gebragt, ende tot bloey van den waaragtigen godsdienst, het welzyn van ’t vaderland ende verbetering der zeden in een helder dagligt gestelt worden, onder de zinspreuk van Godsdienst en Vryheit. Hac Nitimur, Hanc Tuemur.

Periodiciteit
Het weekblad verscheen iedere zaterdag, van circa half juni 1755 (nr. 1) tot – in ieder geval – februari 1756 (nr. 34). Hoeveel afleveringen er zijn verschenen, is niet bekend. Het is mogelijk dat het blad al eerder het licht zag, getuige het ‘advertissement’ in nr. 69 van de Nederlandsche Criticus (1750-1751).

Boekhistorische gegevens
Leeuwarden, Abraham Ferwerda.
Prijs per aflevering: 1½ stuiver.

Medewerkers
Doorgaans wordt het blad in verband gebracht met de lutherse predikant Philippus Ludovicus STATIUS MULLER (1725-1776). Hij kwam wegens zijn verlichte ideeën, die hij in diverse weekbladen uitte, regelmatig in conflict met de plaatselijke kerk. Het einde van het blad kan te maken hebben met zijn vertrek in 1756 naar het Duitse Erlangen.
Vermoedelijk bevat het blad ook vertogen van andere auteurs. In nr. 69 van de Nederlandsche Criticus (1750-1751) staat namelijk een oproep aan het adres van professoren, predikanten ‘en andere Liefhebbers van geleertheit en ware Weetenschappen’ om mee te doen aan een prijsvraag en een essay in te zenden over een opgegeven thema. Een beloning van ƒ 100 werd in het vooruitzicht gesteld. Kandidaten zijn Jacques-André COURTONNE (±1711-1775), predikant van de Waalse kerk te Leeuwarden, en Johan Georg MULLER (1729-1778), de broer en opvolger van Statius Muller: beiden werkten wel vaker met hem samen.

Inhoud
Blijkens diverse advertenties in de Leeuwarder Courant en een uitgebreide beschrijving in Volledig historisch berigt, van alle het merkwaardige dat ’er door geheel Europa ten aanzien van aard-bevingen en water-schuddingen […] 1755 gebeurd zy […] (Leeuwarden, Abraham Ferwerda z.j.) bevat iedere aflevering een zedenkundig vertoog, gerelateerd aan een spreuk van Salomo. Voorbeelden zijn: ‘de noodzakelykheid der Lydzaamheid in tegenspoed’ (nr. 18), ‘de Pligt der Wedergevinge’ (nr. 24), ‘de beste middelen om Kinderen van het kwade afteschrikken’ (nr. 30) en ‘de Volhardinge in het Goede’ (nr. 34).

Exemplaren
¶ Historisch Centrum Leeuwarden: B 1491 (nr. 1-9) (niet ingezien).

Literatuur
¶ W. Eekhoff, De Stedelijke Bibliotheek van Leeuwarden […], deel 2, Catalogus van de Bibliotheek der stad Leeuwarden, met historische toelichtingen (Leeuwarden 1870), p. 178-179.

Rietje van Vliet