Zamenspraak tusschen een Groninger, Friesch, Zeeuws predikant, en een Rotterdammer (1763)

Titelbeschrijving
¶ Zamenspraak tusschen een Groninger, Friesch, Zeeuws predikant, en een Rotterdammer.
¶ Tweede Zamenspraak tusschen een Groninger, Friesch, Zeeuws predikant, en een Rotterdammer.

Periodiciteit
Het tijdschriftje – eigenlijk meer een pamflettenreeks – bestaat uit slechts 2 nrs. De datering is gebaseerd op kwestie die in de Zamenspraak wordt besproken.

Bibliografische beschrijving
De eerste Zamenspraak telt 16 pagina’s in kwarto, de tweede Zamenspraak telt 8 pagina’s in kwarto.

Boekhistorische gegevens
Nr. 1 eindigt met het volgende colofon (in nr. 2 staat het op de titelpagina):

Te bekomen
Te Groningen, by L. Huizing
Franeker, Hoisma
Harlingen, F. v.d. Plaats
Leeuwaarden, de meeste Boekverkoopers
Arnhem, Nyhof en Troost
Utrecht, A. v. Paddenburg en Spruit
Middelburg, Wed. A.L. Callenfels en Zoon.
In Holland en Nood-Holland, by de meeste Boekverkoopers.

Inhoud
Aanleiding vormt de schorsing van de voetiaanse predikant Cornelis Blom (1712-1780) door de kerkenraad van Leeuwarden. Aldaar was in 1763 de zesde predikantenplaats vacant. Omdat vier van de predikanten voetiaan waren, wenste de magistraat nu een tweede coccejaan te benoemen (tevens gunsteling van Maria Louise van Hessen-Kassel, de in Leeuwarden woonachtige regentes van haar kleinzoon Willem V). 
De kerkenraad vreesde echter dat met een tweede coccejaan te veel lichtzinnigheid vanaf de kansel zou worden gepreekt en weigerde. De eloquente Blom, die het standpunt van de kerkenraad met kracht verdedigde, reageerde in de ogen van de magistraat zeer aanmatigend. Er ontstond dan ook een heftig debat over de kwestie. Toen Blom ook nog eens massa’s gelovigen op de been bracht om te protesteren tegen het besluit van de magistraat, werd hij geschorst voor zes weken, met inhouding van zijn traktement.

Exemplaren
¶ Leeuwarden, Tresoar: 3921 G bis en Wb 57
¶ STCN 316199990
¶ Full text nr. 1 en nr. 2

Bronnen
¶ Cornelis Blom, Eenvoudig verhaal van het gene voorgevallen is van den 24 augusty tot den 10 of 11 september 1763 binnen de stad Leeuwarden, ten opzigte van de vacature der zeste predikants-plaatze (Leeuwarden, Gerrit Tresling 1763) 
¶ Aanspraak, gedaan door ds. Cornelius Blom, geagt predikant te Leeuwarden, uit naam van den Eerwaarden Groten Kerkenraad, aan den vollen magistraat […] op den 26 augusty 1763 (Leeuwarden, Gerrit Tresling 1763) 
¶ Cornelius Blom, Predicatie over Prediker III. vs. 16 en 17 voor de gemeente Leuwaerden uitgesproken op zondag den 4 september 1763. Na dat zyn Eerwaarde vrydags te vooren door de Wel Ed: Agtbare Magistraat over de zoo alom berugte Aanspraak was gecorrigeert (Goes, Leonardus Clingenburg 1763)

Literatuur
¶ Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme, deel 5 (2001), p. 69-70
¶ Annaeus Ypey, Geschiedenis van de kristlijke kerk in de achttiende eeuw, deel 7 (Utrecht, G.T. van Paddenburg 1806), p. 43-65.

Rietje van Vliet
update 06-07-2023