Zierikzeesche Courant (1797-1889)

Titelbeschrijving
Zierikzeesche Courant (1797-1811)
Affiches, Annonces et Avis Divers de Zierikzee / Advertentien, Aankondigingen en Berigten van Zierikzee (1811-1813)
Zierikzeesche Courant (1813-1889).
Er verschenen ook extraordinaire kranten.

Periodiciteit
Nr. 1 verscheen op 6 maart 1797, het laatste nummer op 1 juni 1889. De krant kwam doorgaans twee maal per week uit (op maandag en vrijdag).
Conform de napoleontische perswetgeving mocht in ieder departement nog maar één ‘feuille politique’ verschijnen, met daarnaast maximaal vier advertentie- en mededelingenbladen. De Zierikzeesche Courant werd daarom na 11 januari 1811 omgevormd tot de tweetalige Affiches, Annonces et Avis Divers de Zierikzee / Advertentien, Aankondigingen en Berigten van Zierikzee (1811-1813). Op 9 december 1813, een dag na de verdrijving van de Fransen uit de stad, werd deze verandering teruggedraaid en verscheen nr. 1 van de hernieuwde Zierikzeesche Courant.

Bibliografische beschrijving
De krant is nominaal ter grootte van een half vel folioformaat. Het nieuws is, met uitzondering van de advertenties, in twee kolommen opgemaakt, met een doorloop overdwars in de rechtermarge. Het titelblok bevat volgnummer en jaartal, aan weerszijden van het titelvignet de titel van de krant, en daaronder dag en datum.
Na 6 maart 1809 zijn de kalendermaanden aangeduid volgens de oude Nederlandse benamingen (lentemaand enz.). Het vignet is het wapen van Zierikzee, met klimmende leeuw, te midden van een fleuron.

Boekhistorische gegevens
De wijzigingen in impressa kunnen wegens de lapidaire overlevering van de krant tot 1814 niet exact worden vastgesteld. Desondanks staat vast dat de oprichter van de krant, Abraham de Vos, vanaf het eerste nummer op 6 maart 1797 tot zijn overlijden in 1835 de directie voerde over de krant. Ook daarna bleven de erven nog decennia bij de krant verbonden.
Het impressum van de krant d.d. 2 april 1798 luidt: ‘Te Zierikzee, gedrukt bij Abraham de Vos, Jz. Stadsdrukker over de Mol’. Op 17 mei 1805 is het adres: ‘Te Zierikzee, bij Abraham de Vos Jz. Boekdrukker op den Dam’. In 1806 is Vos ‘Stadsdrukker op den Dam’. De krant van 15 mei 1809 heeft voor het eerst: ‘Te Zierikzee, bij Abraham de Vos, Jz. Boekdrukker op de Oude Haven, naast het Steen’. Wanneer de krant als tweetalig advertentieblad verschijnt, luidt het impressum: ‘A Zierikzee, chez A. de Vos, Jz. Imprimeur Libraire Quai du Roi de Rome, No. 313’ (20 maart 1812). Zodra de krant weer Nederlandstalig is, heet het: ‘Te Zierikzee, bij Abraham de Vos, Jz. Stadsdrukker op de Oude Haven’ (9 december 1813).
Oplagecijfers zijn niet voorhanden. De bevolking van Zierikzee bestond in de beginjaren van de krant uit pakweg zesduizend personen. De krant was echter ook bedoeld voor de bewoners elders op Schouwen-Duiveland.
Over de verkoopprijs zijn we schaars ingelicht. In 1806 werd het zegelrecht op advertenties, ad 35 cent, ingevoerd waardoor de uitgever zich genoodzaakt zag de abonnementsprijs te verhogen van ƒ 5 naar ƒ 6 per jaar. Het aantal abonnees liep toen sterk terug. Ook daarna kwamen er nog fikse prijsstijgingen. Op 31 december 1813 bedroeg een jaarabonnement ƒ 7:10. De uitgever voegde hier waarschuwend en enigszins dwingend aan toe:

Men kan ten allen tijde de Intekeningen aannemen, maar kan na Nieuw Jaar, wegens de kosten van het Zegel, niet meer instaan om die genen, die nakomen, kompleete Stellen te leveren, weshalven men de opgaven zoo spoedig mogelijk verzoekt.

Medewerkers
In de beginjaren werd de krant geschreven door de doopsgezinde domineeszoon Jan HEMELRIJK TAK (1774-1824), over wie weinig meer bekend is dan dat hij in september 1802 de redactie verliet en zich in Goes vestigde.

Inhoud
De krant bestaat voornamelijk uit nieuwstijdingen, marktprijzen van granen en meekrap, prijscourant der effecten, en advertenties. Het was het officiële orgaan waarin het stadsbestuur zijn afkondigingen deed. De berichtgeving over het eiland is echter slechts in beperkte mate terug te vinden; internationaal en nationaal nieuws is wel ruim aanwezig.

Relatie met andere periodieken
De Zierikzeesche Nieuwsbode (1844-1998) voerde vanaf 9 augustus 1900 de naam van de Zierikzeesche Courant als ondertitel.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: NMB 1602 B 5 (microfiche)
¶ Schouwen-Duiveland, gemeentearchief: Zierikzeesche Courant (vanaf 1805)
Full text

Literatuur
¶ W.P. Abrahams, De pers in Zeeland 1758-1900 (’s-Gravenhage 1912), p. 281-285.

Rietje van Vliet